Recensie Het hart van Hernan García

Ik heb erg ambivalente gevoelens over het boek: is het nu een goed boek of niet? Ik neig ernaar het een goed boek te vinden, maar ben er niet zeker van. En dat zegt misschien wel genoeg?

Dr. Patrick Lazerenko komt naar Den Haag om getuige te zijn van de rechtszaak tegen zijn voormalige mentor Hernan García bij het Internationaal Gerechtshof. García wordt van oorlogsmisdaden verdacht, begaan in een periode van 6 weken in een gevangenis in zijn geboorteland Honduras, in een schimmige periode eind jaren zeventig van de vorige eeuw. Iedereen die de geschiedenis toen een beetje gevolgd heeft, weet dat er toen veel mis was op het gebied van de mensenrechten in Latijns-Amerika.

Als 16-jarige recalcitrante puber komt Patrick in Montreal in contact met Hernan García en zijn familie, wanneer hij hun kruidenierswinkel overvalt. In plaats van hem te laten arresteren, neemt Hernan hem onder zijn hoede en laat hem in zijn winkel werken. Gaandeweg vallen Patrick een aantal dingen op: Hernan behandelt mensen achter in zijn winkel (hij is in Honduras dokter geweest, met name cardioloog); zijn vrouw Marta heeft belangstelling voor de Iran-Contra rechtszaken en hij wordt verliefd op hun dochter Celia waarmee hij later een verhouding krijgt.
Jaren later is Patrick neuroloog en directeur van een bedrijf dat hersenactiviteit onderzoekt ten behoeve van marketingstrategieën en wordt Hernan verdacht van oorlogsmisdaden. Patrick voelt zich genoodzaakt naar Den Haag te gaan om te zien wat hij voor Hernan kan betekenen. Kan zijn onderzoek naar de werking van hersenen bij bepaalde prikkelingen hem helpen? In Den Haag ontmoet hij Celia weer en raakt hij verward in zijn gevoelens voor de familie García: zijn verleden met hen waarin hij intiem bij het gezin betrokken was en de bewijzen van verraad die nu voor hem worden opgestapeld. Is Hernan een oorlogsmisdadiger, misleid of niet, of is hij een onschuldige familieman die in een valkuil is getrapt? Door middel van een mix van flashbacks en actualiteit worden de verhoudingen uit de doeken gedaan.

Verward is het gevoel wat mij door het hele boek heen bekruipt: de gevoelens van Patrick, maar zeker ook mijn gevoelens over Patrick. Wat of wie is Patrick eigenlijk? Hij is geen held, maar hij is ook geen ‘nobody’, wie het niets kan schelen wat er met de mensen om hem heen gebeurd. Ik krijg heel erg het gevoel dat hij met zijn gevoel geen raad weet: zijn gevoelens voor Hernan neigen van dankbaarheid naar ontgoocheling en zijn gevoelens voor Celia neigen van obsessieve verliefdheid naar beschouwende aandacht.
Wat wil de schrijver eigenlijk met dit boek zeggen? Het wordt mij niet helemaal duidelijk. Duidelijk is wel dat de menselijke natuur erg complex is: niemand is helemaal goed of helemaal fout. Waarom handelen we in bepaalde situaties op een manier die ons doet walgen van onszelf? Welke neurologische aspecten komen daarbij kijken? De schrijver wil het ons aan de ene kant iets te graag laten begrijpen; aan de andere kant valt er niets te begrijpen: we doen dingen die ons van onszelf tegenvallen en moeten met onszelf leren leven. Hernan geeft daar op zijn manier uiting aan; Patrick kan op het eind alleen maar opgelucht alles achter zich laten.