Niet zomaar een boek...

Als ik nu toch één boek mocht nomineren voor ‘beste boek van de eeuw’ dan zou dat De naam van de roos zijn. Natuurlijk is dit een heel persoonlijke keuze en als recensent mag je niet té persoonlijk worden. Maar velen met mij die het boek kochten en lazen zijn het eens dat het moeilijk zal zijn een werk te vinden waarin literatuur, geschiedenis, cultuur, religie en spanning met elkaar zo’n ongelooflijk mooi, intelligent en spannend boek vormen.

Het element ‘spanning’, waardoor dit boek ook zo geliefd is bij lezers van Crimezone, wordt gevormd door het feit dat de hoofdpersoon William van Baskerville (in de film een prachtig gezicht gegeven door Sean Connery) geconfronteerd wordt met brute moorden in de abdij. De abdij waar William van Baskerville en zijn beschermeling Adson van Melk samen aankomen. William met een deels geheime missie en Adson als argeloze jongeling.

Het element ‘religie’ is de ruggengraat van het boek. In een korte inleiding beschrijft Umberto Eco hoe hij op het spoor kwam – bij toeval, om mee te beginnen – van de originele manuscripten die hem er toe hebben aangezet dit boek te schrijven. Alles draait om een van de vele ruzies die er in de loop der eeuwen zijn geweest tussen de wereldlijke en de geestelijke stand. In dit geval de ruzie tussen keizer Lodewijk en paus Johannes. Wij leven dan tegenwoordig wel in een land waar een strikte scheiding is tussen kerk en staat, in vroeger eeuwen was die scheiding er niet. En dus hadden koningen, keizers en pausen vaak ruzie over wie nu de macht had over wie. En vooral ook: over wat, want in die tijd waren pausen rijke en machtige mannen. William van Baskerville is gevraagd om als ‘mediator’ op te treden in een van de vele conflicten tussen de paus en degenen die echt van hun geloof willen getuigen: franciscaner monniken.

Het element geschiedenis, het element cultuur en het element literatuur volgen hier uit. Het verhaal speelt zich honderden jaren geleden af, de achtergrond is vaak voor ons niet (meer) te begrijpen en Umberto Eco heeft het geheel vervat in prachtige taal zonder gekunsteld of gezwollen over te komen. De naam van de roos is geen boek om ‘even’ te lezen als je in de trein naar je werk zit, of op een zonnig strand. De naam van de roos is het soort boek dat je moet savoureren: je moet je geestelijk en lichamelijk goed voorbereiden. Neem plaats in je lievelingsstoel of op je lievelingsbank of voor mijn part in bed. Zet deurbel en telefoon uit. Zet eventueel ook huisgenoten uit… Verzeker je van genoeg eten en drinken voor een uur of twee. En begin. Daarna moet je even pauze nemen; dit is hard nodig om alle informatie die Eco verstrekt goed tot je te laten doordringen. Maak eventueel aantekeningen om op het Internet of in de bibliotheek zaken na te kijken (die neiging krijg je echt). Doe de volgende dag hetzelfde. Kortom: verlies je in dit boek. En mocht je het toch een beetje lastig lezen vinden – het is tenslotte nogal veel wat je ineens op je bord krijgt – kijk dan eerst eens naar de film. Ik ken weinig boeken die zo mooi verfilmd zijn, met zoveel aandacht voor detail! Het boek zal voor mij in elk geval altijd het belangrijkste blijven, maar de film geeft je op een bepaalde manier de essentie zonder afbreuk te doen aan de rest.
Hoe ‘het afloopt’ is eigenlijk niet belangrijk… Eco geeft de lezer enige honderden pagina’s een kijkje in en op een fascinerend tijdperk, met fascinerende mensen en gebeurtenissen.