Onopgesmukt en eerlijk

De jonge – hij was toen pas 20 – Tig Hague reist voor zijn werk regelmatig naar Rusland. Hij werkt bij een Engelse bank en doet in Rusland zaken. Op een dag in 2003 gaat het mis. Tig is nogal gammel van de lange vlucht en bovendien heeft hij een kater na een feestje. Op het vliegveld merkt hij plotseling dat de douane extra belangstelling heeft voor zijn bagage. De douanebeambte doet nog een poging om Tig over te halen hem flink wat geld toe te stoppen, zodat hij zo door kan lopen, maar Tig heeft het niet helemaal door. Dan moet hij zijn hele koffer leeghalen en vindt men in de zak van zijn spijkerbroek een vloeitje met precies één gram wiet. Achteloos in zijn zak gestopt na het feestje. Het gevolg: tot het voorjaar van 2005 is Tig bijkans eigendom van het Russische gevangenissysteem. Hij wordt veroordeeld als drugssmokkelaar.
Vanaf de eerste pagina van dit boek kan je soms je ogen niet geloven. Mensen die willens en wetens met grote hoeveelheden drugs Rusland binnenkomen, worden streng gestraft. Maar Tig? Die is er gewoon ingeluisd. Hij spreekt geen woord Russisch en kan dus absoluut niet volgen wat er de eerste dagen allemaal om hem heen gebeurt. Bijna zonder dat hij het beseft wordt hij aangeklaagd, voor de rechter gehaald en veroordeeld. Zijn straf: minstens een paar jaar in een streng kamp in Mordovië. Alles aan het Russische gevangeniswezen is corrupt. En vuil en akelig. Gevangenen krijgen eigenlijk geen eten, want wat ze krijgen verdient die naam niet. In het kamp moet hij werken, al krijgt hij gelukkig een lichamelijk niet erg zwaar baantje toegewezen. De kou, de honger, het vuil, de corruptie, alles wat Tig meemaakt wordt onopgesmukt en eerlijk neergezet.
Ook het feit dat de gevangenen onderling grote concurrenten van elkaar worden in hun pogingen het gezag om te kopen om zo eerder vrij te kunnen komen. Dat omkopen is een economie op zich. Hoe meer je de bewakers geeft, hoe groter de kans dat je zaak vroeger behandeld kan worden. Aan de andere kant willen de bewakers de ‘rijke’ gevangenen niet laten gaan. Want hoe moeten zij anders leven? De bewakers en het andere gevangenispersoneel krijgen ook niet tot nauwelijks betaald en ze krijgen hetzelfde vieze eten. Alles wat zij aan luxe hebben – en vers fruit is al een onbetaalbare luxe – krijgen ze via gevangenen als Tig, die via zijn familie en via de ambassade kan beschikken over pakketten met eten en rookwaar. Stel je daar niet te veel van voor: vers eten is maar beperkt houdbaar, en Tig overleeft zijn eerst winter zowat op noedels en worst. Een pot oploskoffie is bijna zijn gewicht in goud waard.
Tig verkeert in de gelukkige omstandigheid dat hij ouders heeft die veel om hem geven, en een verloofde die zoveel van hem houdt dat ze bijna het onmogelijke doet om Tig iets comfortabeler te laten leven. De Engelse ambassade werkt mee, en zelfs een ex-collega ziet kans om op bezoek te komen. Tig ziet kans om zijn waardigheid te bewaren en deelt zoveel mogelijk met zijn mede-gevangenen. Toch heeft hij ook momenten waarin hij het helemaal niet meer ziet zitten en hij dingen doet en zegt waarvan hij niet dacht ze ooit te zullen doen en zeggen.
Een hartverscheurend boek zonder dat het sentimenteel wordt. Eerlijk, hard en beangstigend. Voor alle partijen. Want je zult maar gevangenbewaarder zijn in Rusland.