Een imposante vlucht

Boeken met een politiek belang vallen niet altijd goed in de smaak. Het is dan ook de vraag welke auteur hiermee wel handig weet om te gaan. De Zuid-Afrikaan Deon Meyer lijkt zich in elk geval nergens zorgen over te maken. Beetje bij beetje weet hij het buitenland voor zich te winnen. In eigen land is hij al enige tijd de meest bekende thrillerschrijver. Zo won hij in 2000 en 2003 de ATKV Prose-prijs. Maar veel concurrentie heeft hij van landgenoten niet te duchten. Dodemansrit  is inmiddels zijn vierde thriller en wordt binnenkort opnieuw in ons land uitgegeven. Het boek zal in het vervolg De Proteus diskette  heten. Hollywood kocht onlangs de filmrechten. Het is alvast een stille hint, dat deze thriller steeds meer in de lift zit.

Tobela Mpayipheli, een oud-huurmoordenaar van de regering, wordt plots om hulp gevraagd door de dochter van een vroegere vriend. De boomlange neger aarzelt geen moment als hij hoort dat hij zijn vriend moet zien te bevrijden. Alleen een merkwaardig pakje kan redding bieden. Het is de bedoeling dat Tobela het binnen 72 uur aflevert in Lusaka, Zambia. Algauw beseft hij dat hij een harde schijf heeft met daarop belastend materiaal over de geheime dienst van Zuid-Afrika.
In eerste instantie lijkt een vliegreis van Zuid-Afrika naar Zambia de beste optie. De vijand doorziet echter dit plan, waardoor Tobela genoodzaakt is een speciaal uitgeruste motor van de zaak te ‘lenen’. Wat voor hem ligt is een reis van een paar duizend kilometer over slechte wegen, een ruig landschap en weinig aanknopingspunten. Echt rustig verloopt de tocht niet. De harde schijf heeft een magische aantrekkingskracht op iedereen die op de hoogte is van de inhoud. Geen enkel middel wordt geschuwd: van wegversperringen tot laagvliegende helikopters, zolang ze Tobela maar tot stoppen dwingen. De motorrijder staat er helemaal alleen voor. Toch is hij er niet de man naar om te buigen voor een gevaarlijke tegenstander.

De Proteus diskette  is in de tegenwoordige tijd geschreven. Binnen elk hoofdstuk wordt van setting veranderd: van de omgeving van Tobela naar die van de achtervolgers. Opvallend is dat Meyer de cliffhangers erg geraffineerd toepast. Hij verplaatst je voordurend naar de imposante vlucht van Tobela. Je ervaart diens strijd en wilt weten hoe het verder gaat. Het is juist op die momenten dat Meyer handig besluit naar een ander personage te switchen.
Het verhaal wordt gedragen door de protagonist. De vlucht van de waakzame Xhosa-neger (verwant aan de Zoeloes) wordt dusdanig mooi omschreven dat de lezer zelf bij de race tegen het uurwerk betrokken raakt. De auteur legt eveneens veel nadruk op sfeeromschrijvingen. Aangezien hij zijn land tot in de finesses kent, weet hij precies welke boeiende locaties recht doen aan zijn verhaal.
Meyer geeft ook veel van zijn hobby'’s mee aan zijn personages. Naast zijn voorliefde voor sterke drank, Mozart en koken ontbreekt ook zijn motor niet. En wie anders dan Tobela zelf erft zijn krachtige BMW.

In feite is De Proteus diskette  een lekker lezende hap, maar het mist net de kwaliteit om zich van de gemiddelde thriller te onderscheiden. Het gebrek aan originaliteit is daar de oorzaak van. Het verrichten van een wederdienst voor een vriend in nood is noemenswaardig, maar helaas o zo herkenbaar.

Ondanks de politieke lading die over het boek hangt, weet de schrijver het mooi te doseren. De situatie ten tijde van de apartheid wordt regelmatig aangekaart. Toch eindigt dit gelukkig niet in een absurde diepgang. De lezer die politiek niet lust, hoeft zich zodoende geen zorgen te maken. De Proteus diskette  blijft een verdienstelijk boek.