Curieuze klassieker

Vraag Marek Krajewski (1966) waar hij zijn schrijversimpulsen vandaan haalt en hij antwoordt met Breslau (het huidige Wroclaw). De auteur heeft een sterke band met de Poolse plaats, ooit tot hoofdstad van de Duitse literatuur omgedoopt. Hij is daar docent aan een universiteit en staat als een echte classicus bekend. Dit heeft vooralsnog geresulteerd in vier spraakmakende romans die zich allemaal afspelen in ‘the place to be’. Krajewski heeft de rechten van Spoken in Breslau, zijn derde thriller uit de Breslau-serie, aan veertien landen verkocht.

Spoken in Breslau  speelt zich af in september 1919. Op een van de eilandjes in de Oder worden vier dode mannen aangetroffen. Ze zijn naakt, hebben uitgestoken ogen en dragen een matrozenpet op hun hoofd. Assistent-rechercheur Mock waagt zich in een halfdronken toestand naar de plek waar de lichamen zijn gevonden. De dader heeft voor hem een briefje met daarop een cryptische boodschap achtergelaten. Het is mogelijk gerelateerd aan Mocks nare verleden uit de Eerste Wereldoorlog. Een psychologisch spel ligt op de loer. De zoektocht naar de moordenaar leidt hem ondertussen naar alle uithoeken van Breslau. Het blijft tot aan het laatst toe de vraag of de met zichzelf worstelende Mock in staat is de sluwe dader(s) bij de kraag te vatten.

De 36-jarige Mock is ontegenzeggelijk een round character. Aan bizarre karaktertrekken, uiterlijke kenmerken en ongezonde gewoontes is er geen tekort. Ze zijn echter te excessief aanwezig. Een alcohol- en nicotineverslaafde rechercheur met spookbeelden als gevolg van een oorlog roept een zekere mate van scepsis over zich af. Tel hierbij op dat deze hoofdpersoon een stuk metaal in zijn dijbeen draagt en lijdt aan reuma en je weet hoe laat dat het is. Maar Mock is niet de enige die met zijn gezondheid een loopje neemt. Het complete politiekorps wordt gerund door drankorgels en kettingrokers die zelfs op de plaats delict een afstotelijke walm verspreiden. Hierdoor wordt de professionele aanpak van het rechercheteam aan het twijfelen gebracht.
Wat ook opvalt is de stunteligheid van Mock in de flashforward waarmee het boek opent. Een zoutvaatje dat boven op Mocks haardos valt en een slof die zijn vader hem ongelukkig in het oog schopt neigen naar een persiflage van inspecteur Clouseau uit The Pink Panther-serie. Vreemd genoeg verliest de protagonist deze sterk aangedikte onbenulligheid al snel in ruil voor andere curieuze trekken.

Hoe verwerpelijk sommige aspecten uit Spoken in Breslau  ook mogen zijn, het boek wordt terecht bestempeld als een mooie historische thriller. Breslau kort na de Eerste Wereldoorlog wordt door Krajewski magnifiek aangekleed en wel dusdanig dat je kennis maakt met iedere straat of steeg en kunt meegenieten van de leefwijze van mensen in die tijd. Voeg daar de index van topografische namen aan toe en zie hoe gedetailleerd Krajewski de stad in beeld brengt. Ook de overgang van paard-en-wagen naar automobiel is kenmerkend in het verhaal. Als Mock een koetsier bestelt krijgt hij van het hotel waar hij verblijft nul op het rekwest. De paarden worden opeens ordinair bevonden omdat ze de fraaie entree van het hotel vervuilen. Als alternatief biedt men aan een automobiel te bestellen. Het zijn van die opmerkelijke details die de verandering van het tijdperk van het vervoermiddel op geestige wijze benadrukken.

Er is echter nog een rode draad die door het boek loopt. Mock is namelijk een pion in een spiritueel spel. Zijn gruwelijke verleden en de impact hiervan op zijn psychische gesteldheid hangt hiermee samen. Wel vergt dit veel aandacht van de lezer. Het is soms gissen of de protagonist iets denkt, droomt, of op hetzelfde moment meemaakt. De schrijver heeft de neiging net wat te snel de switch te maken naar heden en verleden, of van droom en gedachte naar werkelijkheid.

Het moge duidelijk zijn: Spoken in Breslau  is een thriller waarvan er geen twaalf in een dozijn gaan. Lees het en ervaar het op je eigen manier.