Soms cryptisch, maar vooral stof tot nadenken.

De wateraap is de debuutroman van Mariken Heitman. Het boek vertelt het verhaal van Elke, een biologiestudente die worstelt met haar identiteit als lesbische vrouw en het gevoel zich te moeten aanpassen aan de wereld om haar heen. Zij besluit de controversiële wateraap-hypothese het onderwerp van haar afstudeeronderzoek te maken. De wateraap zou een amfibische tussenvorm zijn in de ontwikkeling van aapachtige tot de mens. Zij voelt zich aangetrokken tot dit onderwerp omdat zij zich herkent in de onbepaaldheid die de wateraap lijkt uit te stralen. Elke vertrekt naar Wenen voor haar onderzoek, maar komt er daar achter dat het vinden van haar eigen identiteit lastiger is dan zij dacht.

Het boek staat vol met uit de biologie en landbouwkunde ontleende fenomenen die als metaforen worden aangewend voor de emotionele omwentelingen van de hoofdpersoon. Een kleine tekortkoming is dat de grote hoeveelheid metaforen maakt dat het verhaal bij vlagen lastig te volgen is, met name omdat het complexe emoties zijn die door de metaforen moeten worden overgebracht. Deze momenten blijven echter beperkt, en het boek leest verder vlot weg. Met name valt op dat de auteur erin slaagt ondanks het soms zware onderwerp een zekere ironie door het verhaal te weven. Zo zullen de vergelijkingen tussen mensengedrag en het groeiproces van mos bij menig lezer een glimlach op het gezicht toveren. Daarnaast worden de worstelingen rond genderidentiteit van de hoofdpersoon overtuigend weergegeven. Het boek staat uitgebreid stil bij de emotionele ontwikkelingen van de hoofdpersoon, en stelt hierin niet teleur: niet zelden zal de lezer medelijden met de hoofdpersoon moeten bekennen.

Ondanks het soms cryptische karakter van de vertelwijze geeft het boek stof tot nadenken. Zeker voor liefhebbers van dichterlijk taalgebruik en biologie-hobbyisten zal het boek een aanwinst zijn.