De elfjarige Sebastian Croll wordt ervan beschuldigd de negenjarige Tyler Stokes in de speeltuin van Barnard Park te hebben vermoord. Advocaat Daniel Hunter wordt belast met zijn verdediging. Sebastian geeft tegenover de politie toe met Tyler te hebben gevochten zoals jongens van die leeftijd wel vaker doen maar ontkent in alle toonaarden hem te hebben vermoord; de feiten spreken echter in zijn nadeel. Ongeveer tegelijkertijd ontvangt Daniel een brief van zijn adoptiemoeder. In de brief schrijft zij dat zij stervende is en zij biedt Daniel excuses aan voor een tragische en onvergefelijke fout die zij lang geleden heeft gemaakt en die verstrekkende gevolgen heeft gehad voor hun onderlinge relatie.

Het boek heeft twee verhaallijnen die in steeds wisselende hoofdstukken verteld worden. De eerste gaat over Sebastian, de moord op de jonge Tyler Stokes en de daarop volgende rechtszaak. Sebastian is een hoogbegaafde jongen die als enig kind is opgegroeid in een welvarend gezin met een zeer dominante vader. Hij heeft een morbide fascinatie voor de dood en staat bekend als een vervelende pestkop.
De tweede verhaallijn gaat over Daniel Hunter, die bij een aan heroïne verslaafde moeder opgroeit tot een beschadigd en gewelddadig kind. Als hij toevertrouwd wordt aan de zorg van Minnie Flynn verandert hij langzaam in een goed functionerend en zorgzaam mens en een succesvolle advocaat.

Terwijl Daniel zich bezighoudt met het onderzoek naar de moord en de formulering van de verdediging begint hij zich steeds meer te realiseren dat er overeenkomsten zijn tussen het gedrag van Sebastian en zijn eigen destructieve gedrag als kind. Hij begint er langzaam van doordrongen te raken dat zijn woede en haat ten opzichte van Minnie misschien misplaatst zijn.

De schuldige is de debuutroman van de Schotse schrijfster Lisa Ballantyne. En wat voor een debuut. In een elegante en vloeiende schrijfstijl trakteert zij de lezer op een intelligent en overtuigend verhaal. Met een scherp oog analyseert zij personen, relaties, gebeurtenissen, het Engelse systeem van jeugddetentie en de verstikkende naargeestigheid van een kleine dorpsgemeenschap. De personages zijn schitterend uitgewerkt. Daniel die de confrontatie met zijn jeugd niet meer uit te weg kan gaan, Sebastian met zijn provocerende glimlach en volwassen taalgebruik, Minnie de volkse vrouw bij wie een diepe wond uit het verleden maar niet wil genezen; zij worden met de nodige diepgang beschreven en op een manier die hen bijna tastbaar maakt.

De schuldige is geen thriller maar een roman. Als het al iets met een thriller van doen heeft zou je het een rechtbankthriller kunnen noemen. De rechtszaak is echter niet de rode draad van het boek. Dat is het proces van verwerking van een getraumatiseerde jeugd en de loutering die daarvan het gevolg is en vooral de wetenschap dat hoe twijfelachtig een leven ook geleefd werd, er altijd plaats is voor vergeving en verzoening.

Lisa Ballantyne heeft met De schuldige haar visitekaartje afgegeven. Het verhaal boeit en ontroert, is intens in emoties, neemt bezit van je en het blijft aan je plakken lang nadat je het boek hebt dichtgeslagen. Een verhaal dat levens etaleert en een antwoord zoekt op de vraag wie de echte schuldige is.