Aangrijpend boek over de Culturele Revolutie - gezien door de ogen van een Nederlandse vrouw

Carolijn Vissers 'Selma' vertelt het verhaal van Selma Vos, een Joodse vrouw van wie de familie de nodige ontberingen heeft meegemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog (deze worden overigens kort aangekaart). Ze trouwt met de Chinese psycholoog Chang Tsao, met wie ze twee kinderen krijgt. Eind jaren vijftig vertrekt het gezin naar China, waar ze een moeizaam bestaan opbouwen, en langzaam maar zeker de gruwelijke tijd van de Culture Revolutie worden ingezogen. Niemand wordt gespaard, en de intellectueel Chang met zijn buitenlandse echtgenote en kinderen van gemengd bloed al helemaal niet.
Visser schrijft beeldend en in veel detail, doch afstandelijk, wat de tekst soms wat kil doet overkomen. In het begin moest ik hieraan wennen, maar de stijl past goed bij de grauwe, naargeestige sfeer van China in de jaren zestig, en dat komt het boek uiteindelijk ten goede.
Naast de nodige getuigenissen van de overlevenden, de briefwisselingen van Selma met haar vader en vrienden, doet Visser zo nu en dan beroep op de memoires van derden, maar dit is niet storend en verrijkt het verhaal door het een extra dimensie te geven.
In de eerste helft komen haar echtgenoot en kinderen niet zo goed uit de verf, dit wordt later meer dan goedgemaakt.
Als sinoloog die zelf in de jaren tachtig een jaar doorbracht in Beijing, stond dit boek al snel op mijn leeslijst. Sinds ik zelf schrijf ben ik een veel kritischer lezer geworden. De verwachting bij winnaars van grote literatuurprijzen zoals de Libris Geschiedenis Prijs is altijd hoog. Afgezien daarvan is het lezen van een boek een persoonlijke ervaring: het blijft jurywerk, en niet iedereen hoeft het daar altijd mee eens te zijn. Deze keer ben ik dat wel.
Ik vind het bijzonder knap hoe Visser dit non-fictie verhaal feitelijk heeft gehouden en toch presteert ze het op een aangrijpende manier - bijna als een roman - neer te zetten. Hartverscheurend, mooi boek over een van de meest onmenselijke episodes uit de moderne geschiedenis van China, waarin miljoenen families onder Mao's bewind uiteen werden gescheurd, gezien vanuit de ogen van een Nederlandse vrouw.