Gezeul met botten en ideeën

Hoewel dit een serieus boek is en zelfs gelezen kan worden als detective, moest ik af en toe heel, heel hard lachen. Ongepast, maar dat gezeul met die botten van Descartes? Al dat opgraven, zeulen, herbegraven? En dan die oplossing die Russell Shorto de lezer biedt - praktisch aan het eind van het verhaal?

Het gaat over meer dan de resten van Descartes. Shorto schrijft een korte biografie, gevolgd door meerdere hoofdtukken over de invloed en het belang van Descartes. De lezer leerft veel over interpretaties en herinterpretaties; de voor- en tegenstanders; charletans en beroemde geleerden en gekissebis. Bovenal, is het verbijsterend hoe groot de invloed van Descartes was en is, tot op de dag van vandaag.

Shorto beschrijft dit allemaal in een heel toegankelijk boek. Het is een goede, snelle introductie tot de moderne tijd. Met vlotte pen en intrigerende ontwikkelingen, valt het de lezer eigenlijk nauwelijks op, dat dit een reis is door de eeuwen. Het wordt nergens moeilijk, maar er wordt wel verteld over Aristoteles tot en met het dubieuze ontstaan van racisme ergens in de 19e eeuw. Het verhaal eindigt deze eeuw.

De 'blurb' op de achterkant van mijn exemplaar citeerde Nederlandse media. Flink overdreven, want je zit niet echt het hele boek op het puntje van je stoel. Dit is een boeiend verhaal; maar om te beweren dat je het in één ruk uit leest, of het boek niet even weg kan leggen? Nou nee.

Voor leken zoals ik, die wel de naam kennen en (een deel van) het levensverhaal, is dit gewoon een lekker lezende, vlotte en korte introductie. Zelfs als je al weet, dat Descartes ooit vlak bij het Anne Frank-huis in Amsterdam woonde en een relatie had met een Amsterdams dienstmeisje. Dat was ook ontroerend aan het laatste hoofdstuk, de epiloog. Je kan speculeren wat er werkelijk is gebeurd tussen die twee mensen, na de zoveelste tragedie en terwijl Descartes het leven zuur werd gemaakt, waardoor hij naar Zweden vertrok.

Maar dat is romantisch en dit boek is geen roman maar een speurtocht. Een speurtocht naar botten en naar de invloed van publicaties en brieven en ideeén. Al dat gezeul met botten? Behalve dat het op een gegeven moment op mijn lachspieren werkte, is het natuurlijk absurd, griezelig, morbide. Wat zou Descartes er van gevonden hebben? Denk niet dat die er blij mee zou zijn geweest; ondanks dat hij blijkbaar toch geloviger was, dan je zou verwachten.

Kortom: weer een aan te raden boek - vind ik. Hoewel er wel wat vreemds was met de Nederlandse uitgave van de Engelse versie, die ik las.

Alsof al dat gezeul met botten en gedoe rond gedachtegoed en ideeën, ook z'n uitwerking had op het boek zelf! De vertaling bevatte namelijk een netjes vertaalde lijst met illustraties die allemaal blijkbaar waren opgenomen vanaf pagina 4 en verder? Alleen bevatte het boek dat ik las - geen enkele illustratie!

Het exemplaar had zelfs geen enkele pagina 4 en begon na de inhoudsopgave met pagina 11. Nee, voor zover ik kon zien was het niet vernield of verminkt door een hater van Descartes. Het leek erop, dat er beknibbeld was op het aantal pagina's. De vertaler of vertaalster had alles netjes verzorgd; maar dit leek weer eens zo'n snelle (her)uitgave waar op verdiend moest worden.

De uitgever had blijkbaar wel geld voor vertaalwerk, maar blijkbaar geen geld voor kontrole. Dus werden er zo te zien een fiks aantal bladzijden geschrapt voor deze druk - zonder te kontroleren of het handig was de inhoud daarop aan te passen. Storend! Slordig! Schandalig!