Venijnige beschrijving van een slopend huwelijk

Film met Glenn Close, die de echtgenote speelt, gemist? "The Wife" is het boek waarop die film is gebaseerd. Glenn Close was magistraal volgens film-reviewers, maar let op! Het boek is aangepast om er een film-script en uiteindelijk de film van te maken!

Een groot deel van het boek wordt in flashbacks verteld. Het opent met een koppel, dat in een vliegtuig op weg is naar Finland. De hele geschiedenis van hun relatie wordt verteld vanuit het perspectief van de echtgenote: Joan Castleman.

In het vliegtuig besluit Joan haar echtgenoot Joe, na meer dan twintig jaar huwelijk eindelijk te verlaten. Hij is een beroemd schrijver en heeft eindelijk de prijs ontvangen, waar hij op hoopte. Niet de Nobel-prijs voor literatuur, maar een minder indrukwekkende literaire prijs.

Joan onthult ongelooflijk venijnig en vernietigend, hoe en waarom ze uiteindelijk besloten heeft om een punt achter het huwelijk te zetten. Ze heeft haar oudere echtgenoot leren kennen, toen ze een jonge studente aan een universiteit in New York was.

De lezer krijgt een indruk van Joe, maar die is gebaseerd op de herinneringen of wat Joan weet. Joe is eerder getrouwd geweest en heeft een dochter, maar zijn eerste vrouw en kind zijn uit zijn leven verdwenen. Joan is één van zijn studenten en haar schrijverstalent maakt zo'n indruk op Joe, dat hij haar vraagt als babysitter. Al snel ontstaat er een verhouding en uiteindelijk volgt een huwelijk dat nu al tientallen jaren duurt. .

Het schijnt dat veel mensen die de film hebben gezien en een aantal die het boek hebben gelezen, het onwaarschijnlijk vinden dat dit stel zo lang bij elkaar is gebleven. Had ik als lezer ook moeite mee: waarom is Joan niet gescheiden? Maar denk even na: jaren vijftig, jaren zestig?

Scheiden was toen nauwelijks geaccepteerd en in Amerika meer dan in Europa. Denk ook even na: was het Joe die Joan verleidde, of Joan die haar zinnen zette op haar professor Engelse literatuur? Bovendien zou Joan gezichtsverlies hebben geleden als ze was gescheiden: denk even aan haar anti-Joodse ouders.

Wolitzer heeft helemaal gelijk: een universitaire opleiding voor jonge vrouwen was misschien in de jaren vijftig geaccepteerd ... Het bleef de bedoeling dat jonge vrouwen, ongeacht opleidingsniveau, trouwden, kinderen kregen, achter het fornuis stonden, het huishouden runden. En boven al: er alles aan deden om de carriere van hun man te promoten. Door scheiding, schandaal, ondanks hertrouwen, is een universitaire carriëre voor Joe onmogelijk geworden.

Hij kan het proberen als auteur. Want voor Joan is het bijna onmogelijk om voldoende geld te verdienen als schrijfster. Joe heeft haar meegenomen naar een boek-presentatie, waar een schijfster Joan haarfijn laat zien wat het betekent om te proberen door te breken als schrijfster. Joan mag blij zijn dat ze met alleen middelbare school, een baantje vindt bij een uitgeverij en dat Joe zo aardig is haar mee te nemen naar avondjes met andere, manlijke auteurs.

Joan volgt het standaard patroon: huwelijk, eerste kind, baan opgeven, meer kinderen en de perfecte huisvrouw zijn. Zoals zo veel vrouwen in de jaren 50 en 60 en 70: ze maakt het anderen naar de zin, cijfert zichzelf weg, werkt thuis terwijl er een kindermeisje is. Krullende tenen? Het is nog niet zo lang geleden, dat vrouwen die gingen trouwen in Nederland ook gedwongen werden hun baan op te geven.

Zoals een Engelse toneelschrijver in de 17e eeuw al schreef: Joan 'dwindles into a wife'. Toch zijn er een aantal mensen in haar omgeving, die zich afvragen hoe gelukkig dit huwelijk is. Er zijn mensen rond het koppel, die aanvoelen dat er iets niet klopt rond de metamorfose van Joe Castleman.

Van de drie kinderen zijn er minimaal twee, die weten dar er iets niet klopt met de 'public image'. Achter in het vliegtuig naar Finland zit nog iemand: een "Joe Castleman groupie". Deze Bone wil graag een biografie schrijven over Joe, maar vermoed iets over de rol van Joan.

Het verhaal eindigt met de paar dagen dat het stel in Helsinki verblijven. Een vriend van Joe heeft eerder de prijs ontvangen. Het stel maakt nu zelf het hele circus mee; gevolgd door de ontknoping. Je vraagt je af: zal Joan nu eindelijk gaan schrijven, haar talenten echt tot bloei laten komen - of zich toeleggen op het in stand houden van een zelf gecreerde mythe?

Film had ik gemist; dus blij dat ik het boek vond! Maar ... er zijn nogal wat verschillen. Helsinki versus Stockholm en Nobel versus andere literaire prijs. De kinderen in film en boek verschillen ook sterk.

Geen idee of de opmerkingen van de moeder van Joan over Joden net zo schokkend zijn als in het boek. Helaas is een dergelijk dom anti-Semitisme weer helemaal terug van weggeweest. De situatie toen en nu rond scheiden, hertrouwen, vrouwen die hun eigen carriëre hebben, sexuele intimidatie en andere verschillen: Wolitzer schets dit aspect ontstellend goed.

Toch schort er af en toe iets aan. Hoe oud zijn Joe en Joan, of maakt Wolitzer ergens niet een foutje? Het is ook even slikken en wennen aan het venijn waarmee Joan haar "meal-ticket" beschrijft. Want zoals Joan ergens opmerkt: sommige momenten is hij niet de vierde baby, maar staat hij achter Joan.

In het verhaal wordt ontzettend goed gebruik gemaakt van flashbacks. De personages, uiteraard met name Joan, zijn goed getroffen. De mores, gebruiken en gewoonten van de tijd vóór de tweede feministische golf zijn goed getroffen. Maar gezien thema en hoofdpersoon, spreekt dit boek waarschijnlijk vooral (feministische) vrouwen aan.