Het alfabet der immense slechtheid

Er verschijnen momenteel enorm veel boeken over de maffia. De toon werd gezet met het boek Gomorra van Roberto Saviano. Daarna werd de Nederlandse vertaling van Capo di Capi op de markt gebracht. Vooruitkijkend naar volgend jaar verschijnen er bij uitgever Lebowski In naam van de rechtvaardigheid van Raffaele Cantone, over de strijd van een rechter tegen de gomorra en het boek Maffia van Petra Reski. Over informatie hoeven we dus niet te klagen. Het meest recent verschenen is Het ABC van de maffia van de hand van misdaadauteur Andrea Camilleri.

Het ABC van de maffia is het meeslepende verhaal over hoe de politie de grote baas van de maffia, de Siciliaan Bernardo Provenzano, die 43 jaar voortvluchtig was, wist te arresteren. De beroemd geworden pizzini (kleine briefjes) bieden Camilleri de kans om niet alleen een uitgebreide mentaliteitsstudie van zijn ‘hoofdpersoon’ te maken, maar ook om de werking van de maffia uitvoerig te beschrijven en te ontrafelen. Het is een boek met een sterk verhalend karakter, wrang en eerlijk, vol keihard, maar versluierd beschreven geweld en scherp sarcasme. De ondertoon is zonder meer alarmerend: onder de oppervlakte van schijnbaar alledaagse woorden gaat de banaliteit van immens en gewetenloos kwaad schuil. Camilleri probeert in zijn boek ook de oorsprong van de maffia te verklaren. De arme Sicilianen hebben van oorsprong een (terecht) diep geworteld wantrouwen tegen de overheid en de regels en wetten die zij beschouwen als directe maatregelen tegen de gewone, arme man. Uit alle correspondentie van maffiabaas Provenzano blijkt zijn minachting tegen de autoriteiten. Dat je met geld recht kunt kopen, besefte hij al vroeg in zijn leven en alles wat hij deed was erop gericht geld en dus macht te verwerven. Alleen vrijheid kon hij niet kopen, want een groot deel van zijn leven zat hij ondergedoken.
Het ABC van de maffia is geen droge opsomming van woorden en feitjes, maar een boeiend verslag van een merkwaardig man, die even gemakkelijk met goed bedoelde wijsheden strooide als met bevelen tot liquidaties. Camilleri laat zien dat achter de codes en de rituelen van de maffia, waar je in eerste instantie om moet glimlachen, een slechtheid schuilgaat die je kippenvel bezorgt. Mensenlevens zijn minder waard dan zandkorrels op het strand. Iedereen is vervangbaar, ook familie en medewerkers als ze niet exact doen wat hen gevraagd wordt.
Het boek heet Het ABC van de maffia maar had net zo goed 'Het ABC van het Immense Kwaad' kunnen heten.