Tweede kans voor meesterlijke Louise Penny

Het is vreemd gesteld met de waardering voor de Canadese misdaadauteur Louise Penny. Terwijl haar eerste twee boeken, Stilleven (2006) en IJskoud (2007), in Nederland niets deden en de daaropvolgende boeken niet eens uitgegeven werden, overlaadde de rest van de wereld haar met prijzen en belandde zij met elk boek in de bestsellerlijst van de New York Times. Met Een schitterend mysterie  krijgt Louise Penny opnieuw een kans in Nederland. Het is haar 11e thriller met de stoïcijnse Armand Gamache, hoofdinspecteur van de Sûreté du Québec, in de hoofdrol.

Het verhaal speelt zich af in een verborgen klooster in Noord-Québec. Ver van de bewoonde wereld. Nooit worden er buitenstaanders toegelaten tot het klooster Saint-Gilbert-Entre-les-Loups, waar 24 monniken van de eeuwenoude Orde der Gilbertijnen leven. Hun grootste passie is het zingen van oeroude gregoriaanse gezangen in hun puurste vorm. Dankzij hun fanatieke koorleider, prior Mathieu, hebben de monniken hun bestaan aan de buitenwereld bekendgemaakt door hun gezangen op een zeer succesvolle cd te zetten. Als prior Mathieu vermoord wordt, roept abt Dom Philippe de hulp in van de politie. Hoofdinspecteur Armand Gamache en zijn rechterhand, Jean-Guy Beauvoir, reizen af naar het klooster om de moord te onderzoeken.

Wat volgt is een rijk verhaal, waarin elke pagina doordrenkt is met Louise Penny’s liefde voor muziek. Het is de rode draad die alle verhaallijnen aan elkaar verbindt, het hart vormt van de moordintrige en die de emoties van alle personages stuurt. Maar muziek blijkt behalve een bindmiddel  ook een splijtzwam. Waar de ene helft van de monniken de stiltegelofte wil behouden en de gregoriaanse zangen louter ziet als middel om dichter tot God te komen, daar wil de andere helft als zingende monniken op wereldtournee. Gamache en Beauvoir merken al snel dat ook monniken gewoon mensen zijn. Vol ambitie, jaloezie en frustratie.

Qua structuur is Een schitterend mysterie  een klassiek verhaal in de trant van Agatha Christie. Er is een klooster met ruim 20 monniken. Een van hen is een moordenaar. In het klooster zijn geheime gangen en vertrekken. Niemand kan het klooster in of uit. Veel monniken hebben een verborgen agenda. Complicerende factor is dat er meerdere mensen binnen de kloostermuren op zoek zijn naar een geheime schat. Geheel in de trant van Christie zijn er de gebruikelijke dramatische dwarsverbanden: er woedt een interne strijd tussen de aanhangers van de dode prior (voorstander van muzikale tour) en de conservatieve abt die alles bij het oude wil laten. Er is onmin tussen twee monniken die allebei solist willen zijn en sommige monniken zijn verbitterd omdat zij gepasseerd zijn voor bepaalde functies. Als Francoeur, de baas van Gamache, onverwacht opduikt, verslechtert de stemming met de minuut. De mannen haten elkaar. Traditiegetrouw wordt de moordenaar aan het einde bekendgemaakt.

Louise Penny is overigens verre van een Christie-epigoon. Haar verhaal is modern en volstrekt origineel. Haar sfeerbeschrijving is beeldend, poëtisch en vol symboliek. Zij speelt geniaal met tijd en ruimte. Hoewel het hele verhaal zich in enkele dagen afspeelt, lijkt het weken te zijn omdat elke vorm van conversatie, elke gedachte, elke beweging en handeling tot in detail wordt beschreven. Veel actie is er niet. Bloed en geweld evenmin. Moord is slechts de kapstok om daden, overtuigingen en geheimen aan op te hangen. Het zijn dan ook de beschrijvingen van de onderlinge relaties die de spanning oproepen. De protagonisten moeten balanceren op de smalle scheidslijn tussen het hemelse en het menselijke. De kloosterharmonie is overigens slechts schijn. Onderhuids broeit en borrelt onvrede en haat. Schone schijn tegenover de harde realiteit, het is een veelvuldig voorkomend motief in de boeken van Penny.  

Een schitterend mysterie  is een intelligente thriller met meerdere lagen. Je hoeft niet religieus te zijn om van het boek te kunnen genieten. Het is een klassieke whodunit, maar dan op het allerhoogste niveau en in een ongebruikelijke setting. Vol filosofische uitstapjes en beeldschone metaforen. De terechte winnaar van opnieuw een Agatha Award.