Roman die in hoge mate vermaakt

De Zweedse auteur Jonas Jonasson begon zijn schrijverscarrière toen hij nog voor een aantal Zweedse kranten werkte. Daarnaast was hij sinds 1996 eigenaar van het succesvolle mediabedrijf OTW, dat hij in 2005 om gezondheidsredenen verkocht. Twee jaar later verhuisde hij naar Zwitserland waar hij zijn debuutroman De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween schreef. Het boek werd in 2009 uitgegeven en het jaar daarop was het de bestverkochte roman in Zweden. Jonasson won er tevens de Swedish Booksellers Award mee. In 2013 verscheen zijn tweede roman: De zonderlinge avonturen van het geniale bommenmeisje, dat meteen al een bestseller werd.

Het veertienjarige Zuid-Afrikaanse meisje Nombeko Mayeki werkt als latrinewerker in de grootste township van het land: Soweto. Ze is analfabete, maar kan uitstekend rekenen. Door een man die haar lastigviel leert ze lezen en als ze op weg is naar de bibliotheek wordt ze door een dronken man aangereden. Nombeko wordt veroordeeld tot zeven jaar slavernij bij dezelfde man, een nucleair ingenieur. In haar vrije tijd leest ze alle wetenschappelijke boeken die er zijn en heeft daardoor meer nucleaire kennis dan de ingenieur. In Zweden krijgen Ingmar Qvist en zijn vrouw Henrietta onverwacht een eeneiige tweeling. De jongens worden Holger 1 en 2 genoemd. Nummer 1 wordt ingeschreven bij de burgerlijke stand, nummer 2 bestaat in feite niet. Nombeko komt in Zweden terecht en ontmoet Holger 2. Maar ook een atoombom van drie megaton kwam met haar mee. Waarna ze samen met nummer twee probeert de bom niet af te laten gaan, maar ook kwijt te raken.

De zonderlinge avonturen van het geniale bommenmeisje kent een groot aantal verhaallijnen, maar de belangrijkste zijn toch die van Nombeko en Ingmar Qvist. Nombeko groeit op in het door apartheid verdeelde Zuid-Afrika. Jonasson ontkomt er eigenlijk niet aan om racisme en de blanke overheersing een rol in het verhaal te laten spelen. Dat heeft het ook, maar absoluut niet dramatische of belerend. Integendeel. Het is op een dusdanig luchtige manier geschreven dat het daardoor leuk is. Maar toch wel met een bepaalde ondertoon. Ook in het verhaal dat zich in Zweden afspeelt zit een klein beetje geschiedenis. Ingmar Qvist probeert zijn zoons namelijk antimonarchistisch op te voeden. Daarbij komt dan een klein lesje monarchie om de hoek kijken.

Het aantal personages dat in het boek voorkomt is talrijk en de meeste van hen zijn nogal bijzondere en zeker uiteenlopende figuren. Toch slaagt Jonasson er uitstekend in die hoeveelheid overzichtelijk te houden. Je krijgt nergens het gevoel dat het verwarrend of onbegrijpelijk is. Datzelfde geldt in wezen ook voor de vele gebeurtenissen die elkaar in hoog tempo opvolgen. De structuur blijft behouden ondanks de wirwar die soms doet denken aan een niet te ontwarren kluwen spaghetti.

Qua opzet en structuur doet dit boek soms denken aan zijn debuutroman. Ook in zijn eerste boek komen bommen voor, maken wereldleiders hun opwachting en beleven de personages bijzondere avonturen. Dit wil niet zeggen dat het een vergelijkbaar boek is. Dat is het niet. Het is eerder de stijl van schrijven die voor deze overeenkomst zorgt. Misschien is dat wel een beetje het visitekaartje van de auteur.

Vanaf het begin van het verhaal is het al enigszins kolderiek, maar naarmate het vordert neemt het een steeds absurdistischer vorm aan. Er doen zich talloze situaties voor die buitengewoon onwerkelijk zijn. Het benaderen van die werkelijkheid is ook nooit Jonasson's doel geweest. Wat de auteur voor ogen had, is hem gelukt. Hij heeft een niet diepgaande roman geschreven die eigenlijk alleen maar voor vermaak bedoeld is. Daarin is hij met verve geslaagd.