De crisis verbindt

Sinds Almudena Grandes in 1989 debuteerde met Episoden uit het leven van Lulu, een erotische roman, heeft ze elf romans en drie verhalenbundels geschreven. Ze is sindsdien een van de best verkopende auteurs van Spanje en heeft ook een aantal literaire prijzen op haar naam staan. Daarnaast schrijft ze regelmatig columns voor het dagblad El Pais en levert ze een bijdrage aan het radioprogramma Cadena SER. Grandes brak in Nederland definitief door met haar in 2010 verschenen bestseller IJzig hart. In de in 2016 uitgegeven roman Kleine helden schrijft ze over de Spaanse crisis van 2008 en dat menselijkheid de enige manier is om daar uit te komen.

Zomaar een wijk, in het centrum van Madrid. Het is 2008 en de crisis heeft ook hier toegeslagen. De rijke en arme bewoners, oud en jong, alleenstaand of niet, Spaans of uit een ander land afkomstig, iedereen, in welk beroep dan ook, heeft er mee te maken. Ze worden werkloos of gaan minder verdienen, maar geen van allen heeft schuld aan deze crisis. Toch moeten ze hun hoofd boven water zien te houden. Dat doet ieder op zijn of haar eigen manier, waarbij ze te maken krijgen met saamhorigheid, woede en verontwaardiging. Maar ook van genegenheid en standvastigheid. Ze hebben immers een gezamenlijk doel: hun wijk uit de crisis zien te redden en de buurt nieuw leven inblazen.

Het boek bestaat uit drie delen waarvan het tweede, dat zich in het heden, in dit geval 2008, afspeelt, het belangrijkste is. Het eerste deel (eerst) kan gezien worden als een introductie van de wijk, hoe die er uitziet, wie er onder andere wonen, maar ook dat zich er eerder een crisis heeft voorgedaan. Het laatste deel, dat 'later' genoemd wordt, is een korte samenvatting van wat er van een aantal personages geworden is. Het 'nu' neemt het grootste deel van het boek in beslag en bestaat uit een serie verhalen van een groot aantal in de wijk wonende personages, maar ook wat er op dat moment in de wijk leeft en gebeurt.

Doordat de diverse verhalen vertellen over de mensen die in een Madrileense volkswijk wonen, is het aantal personages dat de revue passeert talrijk. Aanvankelijk lijkt dit verwarrend, maar naarmate het boek vordert krijg je wel een steeds beter beeld van hun onderlinge verhoudingen. Hierdoor begrijp je ook veel meer van hun persoonlijke omstandigheden en wat hen beweegt. De lezer krijgt een kijkje in het persoonlijke leven van de personages en kan, en dat komt vooral door de beeldende schrijfstijl van Grandes, soms ook het gevoel hebben deel uit te maken van dat leven.

Die schrijfstijl is trouwens erg helder en nergens ingewikkeld. De zinnen zijn over het algemeen kort en krachtig, de dialogen realistisch. Bovendien bevatten de afzonderlijke verhalen soms humor, zijn bij vlagen ontroerend en liefdevol. Maar, en dat is zo goed als zeker ook de bedoeling van deze roman, ze zijn allemaal uit het leven gegrepen.
De personages in deze verhalen worden overigens niet heel uitvoerig uitgewerkt. Desondanks kom je voldoende over de meeste van hen te weten en daardoor kan het boek zeker niet oppervlakkig genoemd worden.

Kleine helden is een roman die gaat over mensen die zich niet bij de crisis neerleggen, initiatieven ontplooien en er samen wat van proberen te maken. Het kan daardoor ook worden gezien als een boek dat toont hoe je met elkaar om kan en moet gaan. De boodschap die Grandes met dit boek meegeeft, is vooral dat mensen in een steeds individualistischer wordende wereld meer om elkaar zouden moeten geven en dat er met z'n allen dan voldoende bereikt kan worden.