Fictief, maar eigenlijk ook realistisch

Over Antoinette Beumer wordt vaak gezegd dat ze een laatbloeier is. Dat beeld komt vooral omdat ze haar eerste speelfilm, De gelukkige huisvrouw, pas op haar zevenenveertigste maakte. En acht jaar later kwam haar debuutroman, Mijn vader is een vliegtuig, uit. Deze roman is geïnspireerd op haar eigen jeugd, dus is het enigszins autobiografisch. Ze heeft het geschreven omdat ze wilde weten wat er met haar manisch-depressieve vader gebeurd is. Op dit moment werk ze aan een verfilming van haar debuut, die in principe begin 2019 in de bioscoop zal moeten draaien.

De bijna veertigjarige Eva is eigenaar van een succesvol reclameproductiebureau waar ze erg druk mee is. Daarnaast is ze getrouwd en moeder van een tweeling. Als haar moeder plotseling overlijdt, krijgt ze steeds vaker last van paniekaanvallen en is ze ervan overtuigd dat haar kinderen, maar ook zijzelf, in gevaar is. Ze wil weten waar dit van komt en merkt dat ze zich uit haar jeugd niet veel meer kan herinneren. Eva besluit om weer in contact te komen met haar vader die ruim dertig jaar eerder in een psychiatrische inrichting is opgenomen. Dan komen haar herinneringen langzaam naar boven en moet ze de werkelijkheid onder ogen zie

Het verhaal, dat vanuit het perspectief van Eva wordt verteld, is onderverdeeld in drie delen: Willemien, Joost en Eva. Willemien en Joost zijn respectievelijk de moeder en vader van Eva en in ieders deel wordt geleidelijk meer over hen prijsgegeven. Aan dit alles gaat eerst nog een proloog vooraf, die, nog voordat je iets van het vervolg hebt gelezen, de sfeer uitstraalt die de film One flew over the cuckoo’s nest op sommige momenten ook heeft. Of deze indruk terecht is, wordt gedurende de plot wel duidelijk. Vervolgens wisselen het heden en het verleden zich door middel van in frequentie toenemende flashbacks elkaar af. Deze sprongen terug in de tijd bestaan uit Eva’s herinneringen, die, vanaf haar intrek in haar moeders huis, langzaam naar boven komen. Hierin beleeft ze een gedeelte van haar jeugd opnieuw, maar komt ze er ook achter waarom ze haar vader decennialang niet meer heeft gezien.

Mijn vader is een vliegtuig is in feite een rechttoe-rechtaan-verhaal, zonder prachtig geformuleerde zinnen en beeldspraken. Dat heeft dit boek ook niet nodig, want Beumer weet in een beeldende stijl precies te verwoorden wat ze bedoelt en de lezer krijgt hier meteen een heel duidelijke voorstelling van. Tevens lukt het de auteur om de emoties van de personages, vooral die van Eva, op de lezer over te brengen. Dat haar dit lukt, is eigenlijk niet zo heel erg vreemd, want het verhaal is gebaseerd op ervaringen uit haar eigen jeugd en daardoor komen de situaties, maar ook de dialogen erg natuurgetrouw, dus realistisch over.

Dat het niet eenvoudig is om met iemand om te gaan die een psychische stoornis heeft, blijkt uit het hele verhaal. Dat is in het vooral fictieve Mijn vader is een vliegtuig het geval, maar in wezen ook in de realiteit. Ook de zorgverleners hebben hier nog moeite mee en dat komt in het verhaal, hoewel zijdelings, eveneens nog even naar voren. Om hier een boek over te schrijven is niet eenvoudig, maar Beumer heeft dit met verve gedaan. En als ze de intentie heeft om na dit overweldigende debuut opnieuw een boek te schrijven, wordt het moeilijk zichzelf te overtreffen.