Vooral een wetenschappelijk relaas

Voor de dagbladen NRC Handelsblad en nrc.next schrijft Ellen de Bruin vooral over wetenschap, psychologie en menselijk gedrag. Haar verhalen zijn over het algemeen niet al te zwaar, maar de inhoud daarvan is wel gestoeld op verregaande research. In 2007 verscheen haar eerste non-fictie, Dutch women don’t get depressed. Iets meer dan tien jaar later is haar debuutroman Onder het ijs uitgegeven.

Omdat haar professor aan de Randstad University, Reinier van Wichteren, plotseling overlijdt, kan de eenentwintigjarige Bas Fretz in zijn plaats mee met een groep klimaatwetenschappers die onderzoek gaan doen in het Noordpoolgebied. Hoewel Reinier haar mentor was, was ze ook verkikkerd op hem, maar ze zal nu niet meer te weten komen of hij dat ook op haar was. Op het onderzoekschip bevindt ze zich tussen voor haar vreemde wetenschappers met ieder hun eigen eigenaardigheden. Bas wil Reiniers wetenschappelijke ambities uitvoeren, maar die kans wordt klein als de expeditie op een fiasco dreigt uit te draaien.

Na een min of meer filosofisch eerste hoofdstuk begint het verhaal hierna echt. Het wordt verteld vanuit het perspectief van Bas en de lezer merkt al snel dat een groot deel daarvan bestaat uit haar herinneringen aan Reinier. Uit alles blijkt dat ze helemaal idolaat van hem was, maar uit niets valt op te maken dat dit wederzijds was. Waar in ieder geval geen enkele onduidelijkheid over is, is dat Bas haar herinneringen aan het verwerken is, dat ze een rouwperiode doormaakt. Ook heeft het er veel van weg dat ze vooral op zoek is naar zichzelf. Gedurende de plot blijkt dit op zich ook wel, want aanvankelijk is ze nogal naïef en spreekt ze, zonder het zelf te beseffen, haar gedachten hardop uit. Dat is aan het eind van het boek anders. Dan is ze evenwichtiger. Haar personage heeft in de zeven weken dat ze zich aan boord van het onderzoeksschip bevond een positieve ontwikkeling doorgemaakt.

Onder het ijs is gebaseerd op een wetenschappelijke expeditie naar de Noordpool die in 2004 werkelijk heeft plaatsgevonden. Hierdoor is een aanzienlijk deel van het verhaal doorspekt met een terminologie waar een leek geen enkele binding mee heeft en die er ook voor zorgt dat het verhaal een nogal traag en saai verloop heeft. Het lijkt erop dat het verhaal voor de helft gevuld is met informatie die door de auteur uit wetenschappelijke boeken heeft gehaald. De andere helft is er dan door haarzelf bij bedacht. Dat verzonnen deel is tevens het meest interessante, hoewel er ook daarin kanttekeningen te plaatsen zijn. Zo is een aantal dialogen nogal aangedikt en dat een drietal Amerikaanse wetenschappers alleen in citaten uit films kan communiceren, wordt na verloop van tijd ronduit vervelend. Wat op een gegeven moment wel erg duidelijk naar voren komt, is dat men elkaar in de wetenschapswereld het succes niet gunt. Het lijkt vooral een wereld van eerst ik en dan de rest. En waarschijnlijk wijkt dat niet eens zo heel veel af van hoe het er elders aan toegaat.

De meeste personages die De Bruin gecreëerd heeft, zijn redelijk interessant en intrigerend. Ze hebben allemaal hun eigen bijzonderheden waardoor een deel van het boek wel enigszins boeiend is. Desondanks kan Onder het ijs als roman niet overtuigen. Hoewel de auteur soms mooi geformuleerde zinnen heeft gebruikt, is het boek een te wetenschappelijk relaas geworden.