Lelijk eendje

Eigenlijk hoeft er niet zo heel erg veel over Loes den Hollander gezegd te worden. Ze behoort tot een van de bekendste en meest succesvolle Nederlandse thrillerauteurs en kan beschouwd worden als de 'godmother' van dit genre. Het schrijven heeft altijd al in haar gezeten, want op haar achtste begon Den Hollander met korte gedichtjes. Dat mondde uit in columns en korte verhalen. In 2001 dacht ze er serieus over om van het schrijven haar beroep te maken. Het duurde nog tot 2006 voor haar debuut, Vrijdag, uitgegeven werd. Inmiddels heeft ze een uitgebreid oeuvre waarvan Zwanenzang haar tweede boek is.

Op de middelbare school besluiten de vier schoolvriendinnen, Sylvie, Doortje, Vicky en Janna, een groepje op te richten dat de naam De Zwanen krijgt. Deze zwanen voeren een waar schrikbewind en één klasgenoot moet het vooral ontgelden. De vier vriendinnen hebben afgesproken nooit met anderen over hun daden te spreken. Hoewel ze die periode stuk voor stuk willen vergeten en er ook niet aan herinnerd willen worden, worden de vier er twintig jaar later onafhankelijk van elkaar toch mee geconfronteerd. Omdat ze worden bedreigd en er slachtoffers vallen, komt het stilzwijgen in het geding. Het dilemma is of ze over die zwarte periode moeten spreken of het toch nog voor zichzelf gaan houden.

Het boek bestaat in feite uit vier delen en daardoor ook uit vier verhalen. In ieder afzonderlijk verhaal is een van de toenmalige vriendinnen het belangrijkste personage. De verhalen zijn op zichzelf staand waarin vanuit het perspectief van ieder van de vier hun huidige, maar ook hun middelbareschooltijd wordt verteld. De overlapping van de vier verhalen is dat ze elkaar gekend hebben, dat ze het groepje hebben opgericht en dat ze daarvoor afgerekend lijken te worden.

Een voordeel van de gemaakte keuze is dat de vier belangrijkste personages goed uitgewerkt kunnen worden. Dat is op zich aardig uit de verf gekomen, maar het had vele malen beter gekund. Nu is het allemaal nog wat oppervlakkig gebleven. Helaas komen de vier verhalen, ondanks de enkele variatie, ook enigszins op hetzelfde neer. Ieder van de vrouwen heeft bijvoorbeeld een moeizame relatie met hun moeder en bovendien hebben ze een nogal apart karakter. Dat laatste is in principe niet erg, juist wel goed, maar in dit geval is het regelmatig irritant.

De spanning in Zwanenzang is minimaal, hoewel er wel mogelijkheden zouden zijn geweest het spannend te maken. Verder heeft het te weinig verrassingen om er een echt boeiend verhaal van te maken. De prettige schrijfstijl van Loes den Hollander ten spijt. Ook is het regelmatig te voorspellend. De ontknoping kan enigszins verrassend worden genoemd, maar toch was ook die min of meer te voorzien.

Het overkoepelende thema in de vier verhalen is pesten. Den Hollander toont met dit boek aan dit voor het slachtoffer grote gevolgen kan hebben. Door haar achtergrond weet de schrijfster waarschijnlijk voldoende van dit onderwerp af om die gevolgen aan haar lezerspubliek duidelijk te maken. Ondanks het toch wel verder matige verhaal is dat haar in ieder geval wel goed gelukt. Dit alles is niet voldoende om van Zwanenzang, een titel die overigens mooi gekozen is, een goed boek te maken. Het is een lelijk eendje en dat is jammer, want Den Hollander kan vele malen beter.