Te veel bloed, zweet en toeval

"Hij ziet je, hij filmt je, hij wil je." Met deze woorden wordt de seriemoordenaar in Stalker voorgesteld. To the point. Dit is inderdaad heel kort gezegd waar het om draait in deze thriller. Het motief van die obsessie en moordlustige haat wordt pas duidelijk in de laatste hoofdstukjes. Voor je daar toekomt heb je 480 pagina's van net iets te veel bloed, zweet en toeval achter de rug.
Als thrillerfan ging ik op zoek naar een roman die meer dan de moeite was om mijn beperkte leestijd aan te besteden. Slaap van Lars Kepler, pseudoniem van het Zweedse schrijverskoppel Ahndoril, werd sterk aanbevolen. Geen enkele recensie leek een opmerking te hebben. Dat er meermaals werd aan toegevoegd dat het boek op een cliffhanger van formaat eindigde, bracht me ertoe meteen ook het vervolg mee te nemen uit de bib. Je wil immers niet op vakantie knorrig rondlopen omdat je het volgende boek niet bij de hand hebt. Slaap voldeed aan de verwachtingen. Supercop Joona Linna wordt sterk neergezet. Omdat hij als karakter ook emotioneel en psychologisch goed wordt uitgewerkt, geloof je zijn geweldige vaardigheden. Met een arendsblik en mensenkennis doorgrondt hij elke zaak. Daarnaast is hij ook uiterst bedreven in vechttechnieken. Het personage werkt. Het verhaal in Slaap werkt ook. Aanrader. Zeker en vast.
Stalker is de vijfde thriller in de Joona-Linnareeks en volgt Slaap dus op. Waar Slaap me uit mijn slaap hield, kon Stalker amper overtuigen. Het idee van de stalkende seriemoordenaar is goed. Het motief is ook goed. Dat dat motief er niet meteen vingerdik op ligt, is uitstekend Het personage Saga Bauer uit Slaap lijkt even weer mee te doen. Dat is erg veelbelovend. Er komen nieuwe hoofdpersonages langs en dat kan ook best nog. Tot hier blijf je dus wel lezen. Wat doet de leesgoesting dan toch omslaan? Er zijn te veel ongeloofwaardige gebeurtenissen en toevalligheden om Stalker aan te raden.
Wie Joona kent, vindt hem sympathiek, denk ik. Wat hij en zijn gezin doorstaan hebben, laat je niet koud. Dat hij daarom in Slaap zijn dood veinsde en van de aardbodem verdween, begrijpt iedereen. Nu zijn aartsvijand echt dood blijkt te zijn, kan hij terugkeren. In de tijd dat hij ondergedoken leefde, is hij enorm verouderd. Hij moet stappen met een kruk omdat zijn heup na het einde van Slaap niet goed hersteld is. Toch belandt hij al net na zijn terugkeer in een doolhof van opslagboxen waarin een verdachte zich schuilhoudt. Samen met Adam, een politieagent, komt hij terecht in een van de meest bizarre scènes: de zonderlinge verdachte houdt twee vrouwen vast met een staaldraad om hun middel. Hij beschikt bovendien ook nog over twee losgeslagen honden die Joona en Adam aanvallen. Ik zie Cerberus en de Crimiclowns. Voor mij werkt dit niet. Bovendien is Adam ook nog net voor deze scène op een stevig seksfeest zijn licht gaan opsteken over de verdachte. Terwijl Joona buiten wachtte, kon Adam zich niet bedwingen snel een van de dames op het feest tegen de muur te nemen. Geloofwaardig. Bovendien blijkt deze verdachte en actiescène verder nutteloos voor het verhaal. Moesten de schrijvers hier een pervers, psychedelisch ei kwijt?
Als we dan terugkeren naar de meer bevattelijke verhaallijn, zien we dat de psychiater, Erik Maria Bark, die is ingeschakeld in de zaak, toevallig een goede vriend is van Joona. In geen tijd heeft hij hem er weer bovenop. Een pilletje en een injectie en Joona loopt rond als een dartel veulen. Goed voor Joona. Alleen gaat dit wel heel vlot.
Bij het bestuderen van de zaak, blijken er gelijkenissen te zijn met een eerdere, maar die dader, dominee Kyrklund, zit opgesloten. Uiteraard wordt hij ondervraagd en deze scènes leunen dicht aan bij die van Jurek Walter in Slaap. Informeren naar een handlanger of copy cat bij de opgesloten dader is een tweede keer niet meer zo origineel.
Dat Joona er dan ook nog eens in slaagt Kyrklund te bevrijden valt helemaal op de verhaallijn van Jurek Walter die wist te ontsnappen. Kyrklund lijdt aan geheugenverlies maar zou toch de sleutel kunnen hebben. Op goed geluk trekken Joona en Kyrklund naar een parochie uit Kyklunds vage herinnering. Daar is één dagboek – één! – van de vroegere dominee uitgestald. Laat dat toch net hetgene zijn met de antwoorden die de zaak kunnen oplossen… Het lijstje van toevallige, vreemde en onafgewerkte plotwendingen zou nog een poosje kunnen doorgaan. Het frustreert. Oh ja, als je kind zijn kamer ooit volklad met scheldwoorden, is dat opgelost door even te overschilderen. Naar een reden hoef je niet te zoeken. De psychiater mee laten schilderen is blijkbaar voldoende.
Is er toch nog iets dat werkt in Stalker? Ja. Gelukkig. Dankzij de korte hoofdstukjes blijft er vaart zitten in het verhaal en kan er vaak van perspectief gewisseld worden: Joona, Erik, Kyrklund, andere agenten. De ontknoping blijft – gelukkig – ook lang weg. Deze technische aspecten van de getrainde Lars Kepler redden het boek. Inhoudelijk hebben ze zich vergaloppeerd. Te veel, te toevallig, soms te pervers.
Het boek leest vlot door de structuur, maar ook door de taal. Die is vlot en rijk. Lars Kepler kan schrijven, dat wel. Alleen, er wordt zoveel gezweet! Elk personage heeft er bij vrijwel elke actie last van. Daarnaast is er nog iets dat me stoort. Ik heb de Zweedse tekst niet gelezen en weet niet of Lars Kepler ook steeds hetzelfde werkwoord gebruikt in een bitse conversatie, maar je kan als vertaler wellicht nog iets anders bedenken dan 'mekaar afkappen'. Ik dacht zo aan 'snauwen, toebijten, uitvaren' of zelfs 'fulmineren'. Keuze zat.
Uitgebreide beschrijvingen scheppen sfeer en nemen je mee. Je kan je heel goed voorstellen waar de personages zich bevinden. Of het nu om een hut, kantoor, bos of gevangenis gaat: je ziet en ruikt het! Het is bijna filmisch. Het zou me niet verwonderen mocht er een verfilming volgen. Hopelijk kiezen ze dan wel een ander boek uit de reeks.

Ik ben een beetje voorzichtig om deel 6 te lezen als het uitkomt. Lars Kepler zal op een ander paard moeten wedden dan dat uit Stalker. Er is ontzettend veel potentieel bij het echtpaar Ahndoril, maar te veel recycleren werkt niet. Dit vat is af. Misschien kunnen Joona en Saga het nog eens samen proberen in deel 6?