Ingenieuze thriller

Scott Murdoch is een man met veel namen en identiteiten. Als medewerker van de geheimste der geheime Amerikaanse diensten heeft hij veel van de wereld gezien en heeft hij zich bewezen in de gevaarlijkste situaties. Na een gebeurtenis die de wereld voor altijd veranderde gaf Scott zijn bestaan als spion op voor een normaal leven, waarin zijn enige band met zijn vroegere werk zijn contact met rechercheur Moordzaken Ben Bradley is. Scott raakt betrokken bij zijn onderzoek naar een moord in een armoedig motel waarbij de enige aanwijzing is dat de moordenaar Scotts ultieme boek over onderzoekstechnieken als handleiding gebruikt heeft voor de moord.
De geheime wereld laat echter niemand ooit helemaal los. Als ontdekt wordt dat een terrorist een afschuwelijk plan ten uitvoer wil brengen wordt Scotts hulp ingeroepen. Hij is de padvinder die deze “Saraceen” moet vinden voor het te laat is. Onder de codenaam Pelgrim gaat hij helemaal alleen op pad, met weer een nieuwe identiteit en met als dekmantel alleen het onderzoek naar een moord die mogelijk verband houdt met die in het motel.

Terry Hayes’ carrière begon bij de Australische krant The Sydney Morning Herald, waarvoor hij buitenlandse correspondent in de VS was. In die tijd woonde hij in New York, waar zijn boek zich deels afspeelt. Later werkte hij als scriptschrijver en producer van films. Met zijn debuut ‘Ik ben Pelgrim’ zet Hayes zich meteen op de kaart als thrillerschrijver.
‘Ik ben Pelgrim’ is een ingenieuze thriller zoals ingenieuze thrillers moeten zijn. Het is een uitdagend en spannend boek dat de tijd neemt om al zijn geheimen te onthullen. Het verband tussen alle verhaallijnen en de reden voor het springen in de tijd is niet meteen duidelijk. Het duurt even voordat je helemaal snapt hoe alles wat geïntroduceerd wordt met elkaar samenhangt. Toch is het boek vanaf de eerste pagina spannend. Het verhaal sleept je meteen mee. Het vroegere werk van Scott is interessant, de moord in het motel is mysterieus en het verleden van de Saraceen is huiveringwekkend. Er wordt steeds meer duidelijk over deze terrorist en zijn plannen en over hoe alles met elkaar in verband staat. Aan het eind komt alles helemaal bijeen en blijkt het verhaal briljant in elkaar te zitten. Aan Hayes’ vermogen om alles tot in de kleinste details te plannen en perfect samen te laten vallen is te zien dat hij ervaring heeft met het vertellen van verhalen, ook al is dit zijn eerste boek. Een bijzonder knap straaltje werk, zeker gezien de enorme omvang van het verhaal, zowel in pagina’s als in het aantal uitgezette lijntjes en in de tijd die het beslaat.
‘Ik ben Pelgrim’ geeft een huiveringwekkend inkijkje in hoe een veertienjarige Saoedi uit kan groeien tot een angstaanjagende terrorist die geleid door haat jarenlang werkt aan zijn ultieme plan voor de stille moord op Amerika. De reden waarom uitgerekend hij dit pad kiest is niet geheel duidelijk, maar het is zeker voorstelbaar dat iemand die op jonge leeftijd iets vreselijks meemaakt en die daarna terechtkomt in een omgeving waarin veel vrijer wordt omgegaan met de religieuze regels die zijn houvast zijn ontspoort. Daarnaast laat het zien wat er zou kunnen gebeuren als iemand een dergelijke aanval op Amerika zou plannen.
Omdat terrorisme een belangrijke rol speelt in het boek ligt de vergelijking met 9/11 voor de hand. Die wordt dan ook een paar keer gemaakt. Deze vreselijke gebeurtenis loopt zelfs als een rode draad door het verhaal en blijkt nog belangrijker voor enkele delen van het verhaal dan aanvankelijk het geval lijkt.
‘Ik ben Pelgrim’ is beslist een van de beste thrillers van de afgelopen jaren en zeker een van de meest indrukwekkende debuten in dit genre. Het boek werd terecht overladen met verschillende prijzen, waaronder de award voor Crime Book of the Year in Groot-Brittannië en hier in Nederland de Hebban Award voor beste buitenlandse thriller.
Zijn er dan helemaal geen negatieve punten te benoemen? Toch wel. Hayes is zich er zelf heel erg van bewust dat hij het verhaal fantastisch heeft opgebouwd en hoewel hij de techniek van achteraf vertellen briljant inzet, gaan de vele vooruitwijzingen naar dingen die soms pas veel later op zijn plek vallen uiteindelijk een beetje storen. Met name de herhaaldelijke uitspraken over hoe dit achteraf dom bleek of foutging die de spanning zogenaamd moeten verhogen komen door het vele gebruik uiteindelijk een beetje goedkoop over. En Scott houdt wel meer achter voor de lezer, vooral dingen die deze niet kan raden. Het wordt te veel een trucje en dat is jammer, want het op zichzelf al razend spannende verhaal heeft dit, misschien juist omdat het al zo slim in elkaar zit, helemaal niet nodig.
Daarnaast is het verhaal wel heel erg op Amerika gericht. Scott en de vijand die hij op de hielen zit reizen heel wat af en komen in allerlei landen, maar de VS is het land waar het uiteindelijk om draait. In Scotts uitspraken en in Hayes’ schets van hoe de diensten te werk gaan schemert door dat Amerika wel heel geweldig is. Best wel gek als je bedenkt dat Hayes een in Engeland geboren Australiër is, en bovendien een boodschap waar je als niet-Amerikaan niet veel mee kunt. Ook Scott zelf is wel heel erg fantastisch. Alles wat hij in het verleden gedaan heeft is op het randje van wat geloofwaardig is. Veel is wel erg toevallig, maar Hayes weet het net aannemelijk genoeg te maken om erin mee te gaan waardoor het boek toch weet te overtuigen.

(4½ ster)