Onwijs gaaf

In Broken River van J. Robert Lennon observeert iets of iemand een huis. Midden in de nacht probeert een familie uit het huis te vluchten, maar de ouders moeten dit bekopen met de dood. Alleen hun dochter overleeft. Een aantal jaren later verhuist een ander gezin naar het ietwat troosteloze stadje Broken River en nemen ze hun intrek in hetzelfde huis. Wederom houdt een mysterieuze entiteit ze in de gaten. Al snel blijkt dat, door een vreemde samenloop van omstandigheden, het huis ook voor de nieuwe bewoners geen veilige plek is.

Broken River is een boek dat zich moeilijk in een hokje laat stoppen. Het heeft de plot van een thriller, maar door de onconventionele manier waarop Lennon het verhaal vertelt wordt het verhaal overgoten met een aantrekkelijk literair sausje.

Allereerst maakt de lezer kennis met de ‘Observer.’ Het blijft lang onduidelijk of dit een geest is of simpelweg een narratief trucje van de auteur. Er is maar één personage dat zich bewust lijkt te zijn van de aanwezigheid van de Observer en dit personage is labiel en dus onbetrouwbaar. De Observer staat overal buiten, maar lijkt wel te weten wat er gaat gebeuren voordat het gebeurt. D.m.v. de Observer hint Lennon verschillende malen op een noodlottige afloop. Dit creëert een aangename spanning.

De gebeurtenissen in Broken River worden bekeken vanuit het perspectief van meerdere personages. Ze hebben allemaal een geheel eigen karakter, vocabulaire en denkwijze. Hierdoor weet je als lezer te allen tijden precies wiens gedachten je aan het volgen bent. Woorden schieten tekort om te beschrijven hoe abnormaal goed Lennon erin is geslaagd om elk personage een aparte, authentieke ‘voice’ te geven. Terwijl je de personages beter leert kennen, leren de personages zichzelf ook beter kennen. Dit levert soms onverwacht grappige situaties op. Personages oordelen plotseling keihard over hun tekortkomingen en ook de verstoorde onderlinge verhoudingen – zoals de zonderlinge relatie tussen (nieuwe bewoners van het huis) Irina en haar ouders - werken af en toe op de lachspieren. Zo stevent het verhaal, dankzij allerlei leugens, misverstanden en verkeerd gelegde verbanden, langzaam maar zeker af op het onafwendbare einde.

Uiteindelijk blijkt de geheimzinnige Observer tegelijkertijd het sterkste en zwakste punt van het boek te zijn. De hoop dat er meer met dit fascinerende gegeven wordt gedaan, wordt niet waargemaakt, maar wát er wel mee wordt gedaan is onwijs gaaf.