Flets

In De Gevangene van Malika Oufkir en Michèle Fitoussi vertelt Malika hoe ze als vijfjarige door de Marokkaanse koning Mohammed V geadopteerd wordt als speelkameraadje van zijn dochter. Als Malika’s vader, generaal Oufkir, in 1972 een mislukte staatsgreep pleegt tegen de nieuwe koning Hassan II (de zoon van Mohammed V) wordt Malika samen met haar moeder, broers en zussen verbannen naar opeenvolgende verblijfplaatsen. Deze gevangenschap zal twintig jaar duren.

Vooropgesteld zijn de ontberingen die Malika en haar familie doormaken natuurlijk vreselijk. Zelfs al hadden ze twintig jaar in een paleis opgesloten gezeten en waren ze behandeld als royalty dan was het nog vreselijk geweest. Maar ze worden niet goed behandeld. Ze worden constant in de gaten gehouden, geïntimideerd, van elkaar gescheiden, krijgen te weinig eten, leven tussen de ratten en muizen, lopen allerlei ziektes op door het gebrek aan hygiëne en leven in doorlopende angst.

Op de achterflap van De Gevangene staat “Malika Oufkir beschrijft op aangrijpende wijze…” Nee. Haar verhaal is aangrijpend, maar de manier waarop het verteld wordt is niet aangrijpend. En dat is meteen het probleem van dit boek: de inhoud is interessant; de vorm verdoezelt dat.

Laten we maar meteen beginnen met iets onbenulligs waar veel mensen waarschijnlijk geen probleem mee hebben, maar waar een enkeling zich enorm aan kan ergeren: zinnen die eindigen in… Dat is, net als uitroeptekens, af en toe leuk en handig, maar niet de hele tijd. De Gevangene staat er propvol mee. Elke keer als Malika een onheilspellende uitspraak doet dan komen die drie stomme punten aan het einde van de zin. Bah.

Met zoveel, grotendeels ellendige, gebeurtenissen in zo’n breed tijdsbestek is het begrijpelijk dat Oufkir zichzelf af en toe tegenspreekt en dat periodes in elkaar over lijken te lopen en daardoor niet kloppen. Haar medeauteur, Michèle Fitoussi, heeft helaas niet de taak op zich genomen om het boek wat bij te schaven en in een geschiktere vorm te gieten. Misschien koesterde Fitoussi te veel bewondering voor Oufkir om waar nodig te redigeren?

Wat rest is een interessant verhaal dat flets verteld wordt. Bij hoge uitzondering is het aangrijpend. Gebeurtenissen worden op een vreemde, vage manier beschreven die weinig emotie of belangstelling teweeg brengt. Alsof details die het boek tot leven hadden kunnen brengen achterwege worden gelaten. Het begin over de jeugd van Malika aan het Marokkaanse hof had beter weggelaten kunnen worden. Het zou moeten functioneren als contrast met haar leven in ballingschap, maar het is vooral een opeenstapeling van lofzangen op alles en iedereen die op den duur gaat vervelen. Lange tijd wil ook het daaropvolgende gedeelte over hun verblijf in de gevangenis niet vlotten. Pas als ze een ontsnappingspoging doen begint het verhaal te leven.

De Gevangene lijdt aan hetzelfde euvel als Toen Ik Je Zag van Isa Hoes. In de handen van de verkeerde persoon kan zelfs het meest hartverscheurende relaas resulteren in een slap verslag.