dit moet je lezen

Dit boek kocht ik tijdens een bezoek aan herinneringscentrum kamp Westerbork. De titel intrigeerde me meteen, want waarom zou iemand naar de hel van Auschwitz willen? Denis Avey (1919-2015) vertelt in dit boek zijn verhaal. Het start als hij begin twintig is en voor het avontuur in dienst gaat. Hij beschrijft zijn tijd in de woestijnoorlog in Noord-Afrika, waar ze niet alleen tegen de Italianen vechten, maar ook tegen uitdroging, eentonig voedsel, ziektes en de hitte. Later wordt Avey gevangengenomen en belandt hij op een schip dat getorpedeerd wordt. Uiteindelijk moet hij als krijgsgevangene werken nabij Auschwitz III Monowitz. Hij verricht daar dwangarbeid voor IG Farben. Hij werkt er zij aan zij met (voornamelijk) Joodse gevangenen, die hij Pyjama’s noemt. Hij is daar getuige van de gruwelijke behandeling die de Pyjama’s krijgen en merkt dat veel van hen na verloop van tijd niet meer terugkomen. Uit nieuwsgierigheid besluit Avey om vrijwillig naar Auschwitz te gaan.

Maar waarom deed ik dat? Waarom gaf ik vrijwillig mijn status van Britse krijgsgevangene op om een plek te betreden waar hoop en menselijkheid waren uitgeroeid? Ik zal je zeggen waarom. Ik wist toen nog niet wat de diverse Joodse concentratiekampen inhielden, dat Auschwitz I het wrede vernietigingskamp was, totdat Auschwitz-Birkenau werd gebouwd en het begrip “fabrieksmatige massaslachting” moest worden geherdefinieerd. (…) Ik moest en zou met eigen ogen zien wat daar aan de hand was. (…) Als ik er in zou slagen binnen te komen (…), zou ik getuigenis kunnen afleggen.

Na de oorlog probeert Avey zijn leven weer op te pakken, maar hij worstelt met iets dat we tegenwoordig post traumatische stress stoornis noemen. Ook probeert hij jarenlang contact te zoeken met de familie van één van de pyjama’s en vecht hij voor een stukje erkenning van de overheid.

Dit boek vormt een duidelijk beeld van het leven van een gewone soldaat tijdens de tweede wereldoorlog. Het gedeelte over Auschwitz vormt maar een klein stukje van het hele verhaal. Het boek is geen epische heldenroman of avonturenverhaal, Avey beschrijft de gebeurtenissen zoals ze gebeurd zijn, zonder ze aan te dikken. Evengoed blijft het onvoorstelbaar dat dit echt gebeurd is en moeten we ervoor waken dat dit nooit meer gebeurd.

Het enige wat nodig is om het kwaad te doen zegevieren

is dat de rechtschapenen niets doen.

Avey vertelt niet alleen zijn eigen verhaal, maar ook dat van de Joodse Ernie Lobet, die hij in Auschwitz leerde kennen.

Ik heb veel van dit boek geleerd. Dat er in Auschwitz bijvoorbeeld een levendige handel was in sigaretten en dat daar je leven vanaf kon hangen, wist ik niet. Het is een boek dat me enorm heeft geraakt en dat absoluut gelezen moet worden. Want dit mag nooit meer gebeuren.