Invoelend beeldverhaal

“Ergens liet een astronaut per ongeluk zijn ruimteschip los. Geluidloos, in zijn witte pak en de helm met het zwarte scherm, de stijve armen en benen uitgestrekt, reikend naar iets, dreef hij langzaam weg in het zwarte eindeloze alles.‘’

Toen ik voor het eerst over De Wateraap las, dacht ik meteen aan de Makaken in Japan die in de winter de warmwaterbronnen opzoeken om te rusten en op temperatuur te komen. Maar het debuut ‘ De Wateraap’ van Mariken Heitman gaat over een tussenvorm, een wezen tussen mens en aap. Terwijl in Japan, (iets meer dan vijftig jaar geleden) één van de baby aapjes een duik in het warme water nam (en de rest hem volgde) gaat het onderzoek van Elke, student biologie in het boek, juist om de vraag; waarom de Wateraap er voor koos om aan land te komen.

Elke logeert iedere zomer bij haar oudtante Ko, die onderaan de dijk bij de IJssel woont. Ze helpt haar met de groentetuin en ondertussen probeert ze een duidelijker beeld te krijgen over haar eigen identiteit en hoe ze in de wereld staat. Waarom hoort ze nergens bij? Verliefd op haar mede scholiere Laurie, die naar India vertrekt, ziet ze in het waterwezen een soort bondgenoot. Een symbool voor het gevoel van onstilbaar verlangen dat zin geeft aan het leven.

In de Wateraap lopen fantasie, veronderstelde werkelijkheid niet alleen door elkaar heen, zij zitten elkaar soms ook in de weg. Je leest de ideologie van onze tijd erin doorklinken: we moeten zélf beslissen, eigen keuzes maken – alsof je daarin niet gestuurd wordt door anderen, alsof je niet beperkt bent door de omstandigheden. Elke heeft moeite met het keurslijf en vlucht min of meer naar Wenen, om daar de schrijfster van haar lievelingsboek over de Wateraap te ontmoeten. Ze wil haar helpen met het onderzoek, maar Lena, de auteur van het boek, is al weer een stap verder en richt zich tegenwoordig op de uitgestorven Stellerzeekoe.

Wanneer Lena en Elke elkaar ontmoeten, voelen ze zich meteen tot elkaar aangetrokken. Elke sluit de vrijmoedige Lena in haar hart, maar lijkt daarmee steeds meer het contact met zichzelf kwijt te raken.

Dit boek is geen standaard roman, maar onderscheid zich door het bloemrijke taalgebruik en filosofische wijsheden. Mariken blijkt een waar beeldende kunstenaar te zijn, met woorden. Haar verhaal is ontroerend, kleurrijk en boeiend als een gedicht, en altijd in beweging. Toch leidt het niet af van het werkelijke verhaal over grote levensthema's als liefde, dood en vergankelijkheid.

Ook in opbouw en plot wijkt de roman af van het gewone liefdesverhaal. Laat je daardoor vooral niet ontmoedigen, want er wacht een verrassend verhaal. Naar mijn mening een aanrader, ik ben dan ook heel benieuwd naar het volgende boek van Mariken. Voor mensen die van proza houden en van de Nederlandse taal.