Zo moeder zo dochter

Een meeslepend portret van drie generaties vrouwen in een veranderende wereld waarin zoveel gebeurt en tegelijk sommige dingen nooit veranderen.

Anna bezoekt haar dementerende moeder in een bejaardentehuis en beseft dat ze bijna niets over haar weet. Ook over haar grootmoeder Hanna, geboren in 1871 en gestorven in 1964 weet ze niets. Ze besluit om het leven van haar moeder te reconstrueren. Hoewel haar moeder brutaal en opstandig werd tegen haar moeder en schreeuwde dat ze zich eens van dat bijgeloof moest losmaken en zelf moest gaan denken, socialistisch werd en zich inzette voor de gelijkheid van de vrouw, liet ze zich door haar dronken echtgenoot slaan. Ze verliet hem en kwam weer bij hem terug. Haar moeder nam het niet zo hoog op.

'Ze was van mening dat het iets was waar een vrouw zich maar in moest schikken.'

Ook haar echtgenoot sloeg haar, verschillende keren. Beiden schikken zich in hun situatie, opofferingsgezind en inschikkelijk. In al hun vertwijfeling handhaven ze zich door deze slaafsheid. Zo wordt het patroon zichtbaar: het zijn juist de moeders die de afhankelijkheid van de man doorgaven aan hun dochters.

Wanneer Anna's man overspel pleegt, gaan ze uiteen maar later verzoenen ze zich weer met elkaar. Anna komt niet los van haar man omdat ze van hem houdt. De liefde van de vrouw voor haar man maakt haar afhankelijk van de relatie.

'Steeds begrip hebben voor een ander hield een groot gevaar in voor jezelf.'

Dat had Anna wel geleerd van haar moeders leven.

Het verhaal is in een wisselend personaal perspectief geschreven. We zitten eerst in het hoofd van Anna. De delen van Anna vond ik het mooist en meest intimistisch geschreven. Daarna zitten we in het hoofd van Hanna, de grootmoeder, (1871 - 1964) en volgen we Johanna (1902 - 1987) dat in het ik-perspectief is geschreven. De delen over Hanna en Johanna zijn in een vertellende stijl geschreven. Er komen veel namen van personen voor in het boek wat tot enige verwarring kan leiden - sommige kinderen krijgen de namen van overleden familieleden. Met aandacht lezen is dus de boodschap. Of al lezend een lijstje met de namen van de personen aanleggen.

Er komen weinig beelden in het boek voor, de schrijfstijl is sober en direct met af en toe enkele beschouwende zinnen.

DE SOFA EN DE FAMILIEJUWELEN

Een sofa en de familiejuwelen verbinden de levens van de drie vrouwen. John Broman brengt een zijden sofa mee en zo komt hij in het bezit van de grootmoeder Hanna. Hanna wil hem houden en de sofa krijgt een ereplaats in huis. Na Hanna's dood erft Johanna hem. Anna vindt de sofa later bij het opruimen van haar moeders spullen. Ook zij geeft hem een ereplaats in huis. Een sofa als symbool voor de waarden van vroeger die worden doorgegeven van generatie op generatie. Het ziet er mooi uit maar je bent er niets mee.

Ook de familiejuwelen die overgaan van generatie op generatie zijn als patronen die doorgegeven worden van moeder op dochter op dochter.

EEN GROT ALS VEILIGE HAVEN

Toen Anna klein was en gelukkig was, had ze toch soms verdriet. Bij toeval vond ze een grot. Ze kon er gaan in zitten en en ze voelde hoe al het boze verdween. Het werd een spelletje heel die zomer lang. Later, als ze al volwassen is, beseft ze dat wat begon als een spelletje om geen pijn en verdriet meer te voelen, een ingesleten patroon werd. Anna raakte steeds meer in zichzelf gekeerd en trok zich in zichzelf terug. Een patroon dat een nefaste invloed zal hebben op haar relatie.

Later slaagt Anna er toch in haar eigen weg te gaan.

DE DRIE NAMEN
Anna, Hanna en Johanna, de 'Anna' in de naam blijft hetzelfde precies zoals we patronen en gedragingen overerven van onze (voor)ouders en sommige dingen toch hetzelfde blijven.