Matig debuut, maar filmisch beschreven met een vleug humor (2.5*)

Het verhaal
Ate de Jong (1953) is o.a. een filmproducent en hij heeft in 1990 de film ‘Highway to Hell’ geproduceerd. De set van deze film dient als achtergrond van zijn eerste thriller. Lloyd Bloom, een van de producenten van de film wordt vermoord in zijn tijdelijke woning. Als producent is hij een van de zeven namen op het verzekeringscontract. Als er met een van deze zeven iets gebeurt tijdens de filmproductie dient de verzekeringsmaatschappij een bedrag van $ 3 miljoen uit te betalen. Zoals een verzekeringsmaatschappij betaamt willen ze zeker weten dat de dood niet veroorzaakt is door iemand die aan de film is verbonden. Mocht dat wel het geval zijn dan hoeven ze niets uit te betalen. Ze geven Leo Berliner de opdracht om naar Las Vegas te reizen, waar de film wordt geschoten, om uit te zoeken of het inderdaad een maffiamoord betreft, zoals de politie vermoedt. Leo neemt de opdracht met tegenzin aan. Ooit woonde hij in Amerika. Hij was advocaat voor Paramount Pictures en werkte daar in het contractenteam. Hij was getrouwd met Rebecca, een actrice, maar na haar dood vijf jaar geleden is hij weer in Nederland gaan wonen. De enige reden dat hij de opdracht aanneemt, is een persoonlijke reden. De vermoorde man is een kennis van hem. Eentje die volgens Leo licht kan schijnen op de dood van zijn vrouw. Eenmaal in Las Vegas wordt Leo niet echt met open armen ontvangen door de crew van de film. Zijn onderzoek kan eventueel voor vertraging en andere problemen zorgen voor de productie van de film, en zoals in Hollywood geldt, tijd is geld en geld is belangrijker dan rechtvaardigheid. De film moet gemaakt worden, no matter what. Een moord meer of minder doet er niet toe.

Conclusie
Het begin van ‘De stalen Madonna’ was veelbelovend. In de eerste hoofdstukken, die allemaal een regel uit het hoofdstuk als kop hebben i.p.v. een hoofdstuknummer, zit humor, wordt een filmisch beeld geschapen en intrigeert de schrijver de lezer. Je bent getuige van de moord, maar hij geeft niet weg wie de dader is c.q. de daders zijn. Toch sluipen er in de eerste hoofdstukken al enige irritante zaken in het verhaal. Zo wordt er een Noord-Afrikaan opgevoerd, die met minder accent spreekt dan de meeste Limburgers, maar al zijn zinnen zijn grammaticaal incorrect. Dat stoort. Als de man nauwelijks met een accent spreekt, waarom zou hij dan alleen maar grammaticaal incorrecte zinnen kunnen voortbrengen? De stereotypering van de karakters in het boek geven een dubbel gevoel. Afgezien van Leo, lijkt elk ander personage een stereotype te zijn. Voor de filmset heeft dit wel een meerwaarde. Zelf geen idee hoe het op zo’n filmset te werk gaat, maar het beeld dat hij schept van de buitenkant is wat telt, wordt op deze manier goed naar voren gebracht. Van de narcistische regisseur, de ik ben zo belangrijke sterren, de runners die het laagst op de hiërarchische ladder staan tot aan de wannabees die hun naam aanpassen, omdat ze ervan uitgaan dat ze met hun geboortenaam niet Hollywoodwaardig zijn. Kriebels liepen bij tijd en wijle over mijn lijf m.b.t. de oppervlakkigheid in de filmwereld. Deze oppervlakkigheid is tevens een makke van het verhaal. Het betreft een moordonderzoek, maar de gang van zaken op de filmset speelt een grotere rol dan de vermoorde man en het politieonderzoek lijkt eigenlijk een beetje bijzaak te zijn in het verhaal. Alsof het neerzetten van de Hollywoodscene eigenlijk het hoofdonderwerp is van het verhaal. Als thriller is het boek ook niet echt spannend te noemen. Er gebeuren wel een aantal thrillerachtige zaken, maar deze voelen een beetje gekunsteld aan. Het is eerder een misdaadverhaal binnen de filmwereld dan een thriller. Het is daardoor ook wat langzaam en langdradig. De stukken die wel fascineren zijn de brieven die Leo tussendoor aan zijn kind schrijft. De samenhang met het verhaal wordt brief na brief duidelijker en eindigt met het grootste mysterie in het boek. De schrijfstijl is beeldend, vlot, maar ook doorspekt van behoorlijk grove taal, zoals “boterkut”, en af en toe zitten er behoorlijk denigrerende passages in. Het meest storend zijn de fouten in de tijdlijn. Het boek speelt zich af op de set van de film ‘Highway to Hell’ uit 1990, volgens IMDB, maar tijdens een bezoek aan de plaatselijke politie wordt er gerefereerd aan de verkiezingsdag van de presidentsverkiezing tussen Bush en Gore. Deze verkiezing vond plaats op 7-11-2000. Nu zou dit nog onder creatieve vrijheid kunnen vallen, maar als in datzelfde gesprek wordt verwezen naar de dag dat het homohuwelijk in Nederland werd gelegaliseerd, dan irriteert dit behoorlijk. De legalisatie van het homohuwelijk vond plaats op 01-04-2001. Verderop in het boek wordt het nog aparter. Een van de producenten zit het, op dat moment nog geheime, script te lezen van de Ridley Scott film ‘Gladiator’. Deze scene vindt plaats na de verkiezingsdag, maar volgens IMDB is “Gladiator” op 01-08-2000 in première gegaan. Zulke slordigheden in de tijdlijn werken storend en bij een boek dat, volgens Ate de Jong, voor 60 á 70 procent bestaat uit waargebeurde zaken, maakt dat dit percentage misschien ook wel met een korreltje zout genomen moet worden. Ja, Lloyd Bloom is ook daadwerkelijk vermoord, en de schrijver geeft aan dit gegeven verplaatst te hebben naar zijn verhaal, en dat is natuurlijk te billijken. Toch zijn de waargebeurde zaken die vermeld worden, maar in onlogische volgorde in het boek worden verwerkt, een duidelijk minpunt wat mij betreft. De vlotte schrijfstijl, de filmische beleving, de sporadische humor wegen niet op tegen de mindere punten. ‘De stalen Madonna’ krijgt van mij net 2.5 ster.