HET RIJBEWIJS VAN NEMATOLLAH. EEN MIGRATIEGESCHIEDENIS.

Op de voorkant van het boek Het rijbewijs van Nematollah staat een foto van Nematollah en een groep mannen bij twee auto’s. Nematollah heeft zijn rijbewijs gehaald en zal daar nog veel plezier van beleven. Voortdurend heeft hij een baan als chauffeur van deze of gene diplomaat in Teheran, waardoor hij met veel belangrijke en invloedrijke mensen te maken krijgt.
Van dit boek had ik verwacht (en gehoopt) dat het boek zou gaan over het huidige alledaagse leven in Iran. Maar dat bleek niet het geval te zijn. Over het alledaagse leven van vroeger wordt verteld, maar in de jaren 1980 stoppen die verhalen. Toen is de staat Iran in zichzelf teruggetrokken en heeft zij zich gedistantieerd van het Westen.
Het is wel een boek dat bijblijft, omdat Iran is een land is dat verguisd wordt door Westerlingen, maar waarom? In de huidige omstandigheden in het Midden-Oosten (anno 2015) speelt Iran een belangrijke rol. Iran is betrokken als bondgenoot van de strijdende partijen. Of dat altijd aan de goede kant is laat ik aan de lezer over.
Ik raad iedereen die naar Iran gaat, wil gaan of daar al is geweest dit boek aan. En aan iedereen die privé of beroepsmatig met Iraniërs in contact komt. Het zou wel eens meer begrip kunnen kweken en de angst voor boze baarden (uit Iran) kunnen verminderen. Vuijsje schetst een realistisch beeld van de tijdsgeest. Ze heeft grondig onderzoek gedaan en met diverse mensen gesproken voordat ze dit boek schreef.
Arash is het hoofdpersonage en Nematollah, Fatemeh zijn de nevenpersonages. En Maryam is de verteller. Arash is haar vader, wiens emigratieverhaal zij optekent. Arash woont in Teheran met zijn ouders. In de Verenigde Staten gaat Arash studeren en hij bereidt zich daar op de revolutie om de sjah weg te krijgen. Arash vestigt zich uiteindelijk in Amsterdam na zijn vlucht in 1982.
Uiteindelijk verandert Arash van een echte Iraniër in een echte Amsterdammer. Hij verloochent zijn afkomst echter niet. Die verandering is wel een proces van jaren en door de omstandigheden is hij ook wel gedwongen om zich in Nederland (Amsterdam) thuis te gaan voelen. Arash kan namelijk niet terug naar Iran, omdat hij een gezochte deserteur is. Maryam begrijpt als Nederlands kind niet altijd wat er in Iran is gebeurd.
Ik ken Iran alleen (bewust) van na de Islamitische Revolutie. De regeerperiode van de Sjah ken ik alleen van verhalen. In het Westen wordt daar nog steeds over gesproken alsof dat een sprookje was. Maar dat is slechts een kant van het verhaal, want voor Iraniërs was het destijds een nachtmerrie. Alhoewel, het gewone leven thuis bij de mensen kan toch ook wel aan aangenaam betiteld worden, want het leven was op Westerse leest geschoeid en het geloof speelde in zoverre een rol als burgers zelf wilden.
Helaas heeft de revolutie van 1979 voor veel Iraniërs geresulteerd in een nieuwe repressie. De Sjah was weg, maar een nieuw schrikbewind kwam er voor in de plaats.