Rita, patrones van hopeloze zaken

Enige tijd geleden leidde Tommy Wieringa de tv-kijker langs verschillende paden in de oostelijke grensstreek.
Hieraan moet ik terugdenken als ik het boek “De heilige Rita” begin te lezen. De impressies van toen worden steeds duidelijker sfeertekeningen met doorleefde gewoontes en tradities van mensen van vlees en bloed. Hij laat met de nodige perspectiefwisselingen en metaforen, zijn hoofdpersonen zwoegen en lijden, sappelen en zich bezatten tegen het decor van een nog ongeschonden landschap in de ‘krimpregio’ rond Mariënveen. Voor de mannelijke dorpelingen is het vertier net over de grens te vinden. Paul vindt daar Rita, zijn eigen “patrones van de hopeloze gevallen”.

In vlotte schrijfstijl met beeldende zinnen, beschrijft Tommy Wieringa een uithoek van ons land waar het leven nog eenvoudig is. Paul Kruzen, zijn vader en zijn ‘vriend / lotgenoot’ Hedwiges, leven daar hun vertrouwde leventje. In deze grensstreek, in de buurt van Kloosterzande, groeit Paul op als een wat onbeduidende, schuchtere jongen van weinig woorden. Hij mist zijn moeder, die er ooit met een neergestorte Russische piloot vandoor is gegaan, handelt vanuit huis in oorlogsparafernalia en verzorgt als vijftiger zijn inmiddels ouder wordende vader. Paul heeft te weinig ambitie om grote veranderingen in gang te zetten, maar ziet wel hoe door de komst van mensen uit het buitenland de streek verandert. Op den duur bezorgt dit hem, na enkele voorvallen, een unheimisch gevoel. Naast dat hij thuis zijn natje en droogje heeft, blijft hij ook steeds in dezelfde kroeg dezelfde mensen opzoeken. Bij Rita, bevredigt hij zijn seksuele behoeften..
De oude Saksische boerderij waar hij en zijn voorouders geboren zijn, is z’n thuis dat hij slechts één maal per jaar voor korte tijd verlaat en dan nog alleen voor een vakantie met Hedwiges naar Thailand om zich dáár te laten verwennen. Van Hedwiges krijgt hij daar een scapulier van de H. Rita en koopt er later zelf ook nog een voor Rita, die hem zo vertrouwd is en waar hij zijn hart kan luchten.
Het aardige van dit boek vol symboliek is, dat door de sterke karaktertekeningen van de –eenzelvige- personages het een heel levendig boek over een saaie uithoek is geworden. Een streek waar de achterblijvers hen die wegtrekken als verraders en lafaards beschouwen, om zelf niet als ‘losers’ gekwalificeerd te worden. En dat terwijl zij het zelf toch lastig genoeg vinden om zich daar te handhaven. Zo lastig, dat het met Paul en Hedwiges in ieder geval niet zo best afloopt….