Combinatie van feiten, fictie en emotie

De verdwijning van Josef Mengele bestaat uit twee delen en een epiloog. Het eerste deel is vooral een aaneenschakeling van het voorstellen en introduceren van nieuwe personen. Ook is het voornamelijk een opsomming van feitelijkheden. Het leest lastig doordat er amper een verhaal in te ontdekken is. Dit komt vooral doordat alles heel beschrijvend is neergezet en dialogen ontbreken.

Toch is het ontzettend knap van de schrijver om zoveel feitelijkheden in een verhaal te stoppen. Dit getuigt van goede research en voorbereiding. En dat maakt dat dit boek absoluut geen slecht boek is, het leest alleen anders dan ik van tevoren had verwacht. Het verhaal vertelt veel over de geschiedenis van Zuid-Amerika en in het bijzonder Argentinië. Ook de familie Péron komt aan bod en andere historische figuren zoals Euchmann. Dit maakt het verhaal zeker compleet, maar leidt ook een beetje af van de daadwerkelijke hoofdpersoon.

In deel twee gaat het verhaal voor mij echt lopen. Je krijgt dan een veel beter beeld van Mengele als persoon, wie eigenlijk maar een zielig narcistisch mannetje was. Hij heeft last van angstaanvallen en zenuwinzinkingen en de periode die hij meemaakt is spannend en leest daardoor een stuk lekkerder weg. Van mij had de schrijver nog meer in mogen zetten op de gruwelijkheden die Mengele heeft begaan. Niet dat ik daar nu zo graag over lees, maar het is onderdeel van de persoon Mengele en zorgt ervoor dat je zo’n gruwelijke hekel aan die man krijgt, dat het einde van dit boek alleen maar meer rechtvaardigt. De quote die aan het begin van het tweede deel staat past hier perfect bij: ‘De straf komt overeen met de overtreding: ontdaan worden van alle plezier in het leven, gebracht worden tot het hoogste niveau van weerzin tegen het leven.’ Al valt zijn leven in ‘vrijheid’ in het niet bij wat hij duizenden mensen heeft aangedaan.

De schrijver zet goed het karakter neer van De engel des doods. Je vraagt je af hoe een man zo overtuigd van zichzelf kan zijn het juiste te doen, want ‘hij bewees Duitsland alleen maar een dienst’. Het feit dat hij geen berouw toont, maakt hem in mijn ogen tot een echte psychopaat en de haat die je krijgt jegens deze persoon, zonder dat de schrijver daar expliciet op uit is, vind ik toch knap. Het heeft me niet onberoerd gelaten en voor zo’n feitelijk boek, bracht het toch de nodige emoties over. Het verhaal is naar mijn mening vrij compleet en leert veel bij over hoe nazi’s konden vluchten naar Zuid-Amerika om daar een nieuw leven op te bouwen.