Toen ik voor het eerst een boek met de aanduiding “literaire thriller” in handen kreeg (ik meen mij te herinneren dat het een van de eerste boeken van Nicci French betrof), was ik meteen achterdochtig: een boek is ofwel literatuur of een thriller. Inmiddels heb ik ontelbare literaire thrillers gelezen, maar heb nog steeds mijn twijfels bij deze aanduiding. De “literatuur” is meestal van matige kwaliteit, een toegetakeld lijk meteen goed voor het predicaat “thriller”.
Tot deze week! Want Tom Rob Smith is naar mijn idee een van de eerste schrijvers die een ongeëvenaarde combinatie maakt van literatuur en thriller. De eerste 140 bladzijden gebruikt hij om de sfeer in het Rusland van de jaren ’50 van de vorige eeuw te beschrijven. En hoe! Hoewel wij ons hier en nu in het geheel niet kunnen voorstellen wat het voor de toenmalige Russische bevolking betekende om te leven in een van angst doordrenkte staat, slaagt Smith erin je de waanzin en de barbaarsheid van het Stalin-regime tot onder je haarwortels te laten voelen. Ondertussen maken we hier uitgebreid kennis met hoofdpersoon Leo, die je als dienaar van de staat eigenlijk zou moeten haten om wat hij doet, maar Smith maakt je medeplichtig doordat je verder leest, laat je realiseren dat als de omstandigheden “gunstig” zijn (hersenspoeling, indoctrinatie) je waarschijnlijk net zo’n niet-denkende robot zou zijn als veel van de machtshandhavers in die tijd. Het is soms vreselijk om verder te lezen, bijna walgelijk, van de angst wordt je mond droog, je vraagt je af waarom je dit eigenlijk leest, je begint je vies te voelen, je wilt liever naar buiten, de frisse lucht in, je wilt het niet weten. En toch lees je door. Om eindelijk na die 140 indrukwekkende pagina’s in het thrillerdeel terecht te komen, wat overigens niet minder kwalitatief is dan dat eerste, meer literaire deel.
Ik vond het een fantastisch boek, het heeft me dagen in z’n greep gehouden. Het is zo spannend dat ik me afvraag of ik te zijner tijd de filmversie van Ridley Scott wel wil zien.
Kind 44 is een onwaarschijnlijk goed debuut, fantastisch geschreven, buitengewoon spannend met een origineel plot. De schrijver heeft zich uitstekend gedocumenteerd en voorbereid, en je merkt dat hij inderdaad veel plezier aan het schrijven van dit boek heeft beleefd.
Wil je nu eens een echte literaire thriller lezen, lees dan Kind 44!