Klassieker A Clockwork Orange valt stiekem een beetje tegen..

Het spijt me ontzettend, maar ik kan A Clockwork Orange niet hoger dan drie sterren geven, ondanks haar status als klassieker. Ik begrijp zeker waarom dit boek tot de classics behoort, maar ik vond het eerlijk gezegd gewoon niet zo fantastisch..

Allereerst maakte het Nadsat (een Engelstalig dialect met Russische invloeden, die de straatjongeren in Burgess’ boek spreken) het voor mij lastig om in het verhaal te komen. Op een gegeven moment begreep ik de meeste woorden wel – en kwam ik beter in het verhaal – maar het vormde toch zeker tijdens het eerste hoofdstuk wel een struikelblok.

A Clockwork Orange is opgedeeld in drie delen van elk zeven hoofdstukken. Burgess heeft hiervoor gekozen, omdat het totale aantal van 21 hoofdstukken de volwassenheid symboliseert. In de Verenigde Staten werd het boek echter zonder het 21ste hoofdstuk gepubliceerd (en hierop is trouwens ook de verfilming van Stanley Kubrick gebaseerd).

Het eerste deel van het boek vond ik echt lastig om doorheen te komen en het verhaal trok me op dat moment totaal niet aan. Niet alleen vanwege de uitsluitend gewelddadige scènes, maar ook omdat ik het idee had dat er – naast al dat geweld – eigenlijk weinig gebeurde in deze zeven hoofdstukken. Het voelde als een veel te lange introductie.

Het tweede gedeelte van het boek neemt ons mee naar de gevangenis en hier kreeg Burgess mijn aandacht te pakken. Hoofdpersonage Alex doet zich voor als een brave gevangene, bekeert tot het geloof en al. Maar diep van binnen is hij nog steeds dezelfde, gewelddadige persoon. Dit roept verschillende vragen op bij de lezer: Is een mens van nature goed of slecht? Kan het kwade genezen worden? Hoe ver mag je gaan bij het straffen van criminelen? Bestaat de Vrije Wil? Allemaal filosofische vragen die tijdloos zijn en tot op de dag van vandaag onderdeel vormen van het filosofische en maatschappelijke debat.

In het derde deel is Alex terug in de ‘echte wereld’. In een wervelwind komen er vele gebeurtenissen op zijn pad. Op een gegeven moment voelde ik zelfs met hem mee – iets wat ik tijdens het lezen van het eerste deel nooit verwacht had..

Over het 21ste hoofdstuk van A Clockwork Orange bestaan veel verschillende meningen (zeker omdat het boek zowel met als zonder gepubliceerd is). Ik vond het eerlijk gezegd wel een interessante gedachtegang, maar tegelijkertijd had ik ook het idee alsof Anthony Burgess het gewelddadige gedrag van Alex wilde goedpraten. En daar ben ik het dan weer niet mee eens ;)

Al met al vond ik A Clockwork Orange een beetje tegenvallen. De introductie vond ik te lang, terwijl het middenstuk en het slot soms weer gehaast overkwamen. Het thema van het verhaal is echt interessant, maar op de één of andere manier vond ik het gewoon niet zo’n goed boek. Ik ben nu trouwens wel ontzettend benieuwd naar de verfilming van Kubrick, die ga ik zeker binnenkort eens kijken! Als je een klassieker wilt lezen op het gebied van dystopische literatuur, dan zou ik zelf eerder 1984 van George Orwell of Brave New World van Aldous Huxley aanraden..

Deze recensie verscheen ook op Oog op de Toekomst.