Wederzijdse chantage in een tragikomisch verhaal

Andrej, de postbode. Josip, de bestuurder van de kabelspoorbaan. Een slaperig, niet nader bepaald stadje aan de Adriatische kust in communistisch Joegoslavië. Dit vormen de drie hoofdelementen van De pelikaan, een tragikomisch verhaal van Martin Michael Driessen. Josip is ongelukkig getrouwd en houdt er een minnares op na. Andrej, die naast zijn job als postbode ook amateurfotograaf is, weet beelden van een amoureuze ontmoeting tussen Josip en diens minnares Jana vast te leggen en begint Josip ermee te chanteren. Het duurt niet lang totdat Josip echter ontdekt dat postbode Andrej brieven open stoomt en geld steelt. Hij begint op zijn beurt de postbezorger te chanteren. Terwijl de mannen in het dagelijks leven een vriendschap lijken op te bouwen, gaan ze allebei gebukt door de chantage van een onbekende vijand. Intussen kabbelt de blauwe zee rustig door, terwijl op de achtergrond het uiteenvallen van Joegoslavië sluimert.

Vriend of vijand

De pelikaan is komisch verhaal doordat de lezer al direct weet dat Andrej en Josip elkaar chanteren, maar de mannen dat zelf niet doorhebben. Nadat Andrej in het ziekenhuis belandt door een ongeval en Josip diens renhond tijdelijk verzorgd, ontstaat er een voorzichtige vriendschap. De wetenschap dat de personages tegelijkertijd elkaars grootste vijand zijn, levert soms grappige en absurde situaties op.

Interessant is dat beide mannen een verschillende achtergrond hebben. Josip is de oudere van de twee. Hij is getrouwd met een psychisch instabiele vrouw en heeft een dochter. Hij is veteraan, gedecoreerd met de Orde van het Volksleger en is nu de trouwe bestuurder van de kabelspoorbaan in het dorp, die leidt naar het heldenmonument boven op de heuvel. Andrej is beduidend jonger. Hij heeft de Tweede Wereldoorlog niet meegemaakt, is single en knipt graag plaatjes van prinses Diana uit tijdschriften. In het verhaal lijken de personages met elkaar verbonden zoals de treinstellen van de spoorbaan: soms glijden ze even langs elkaar heen, maar dan gaat er altijd een omhoog en een omlaag.

Een tragikomische vertelling

Toch is De pelikaan geen boek dat je aan het schaterlachen zal brengen, daarvoor is het Joegoslavië conflict dat op de achtergrond sluimert te grimmig. Zeker vanaf deel vier krijgt de vertelling een meer duistere toon. Ook in de persoonlijke levens van beide mannen is sprake van tragische elementen. De vrouw van Josip vertoont tekenen van zwakzinnigheid, wat hun relatie erg bemoeilijkt. Andrej daarentegen is eenzaam en moet tijdschriften met foto's van prinses Diana kopen om ook maar een beetje dichtbij een vrouw te komen. Zelfs de windhond Laika die hij adopteert, lijkt liever bij andere mensen dan bij hem te zijn. Hoewel de schrijfstijl soms wat afstandelijk aanvoelt, krijg je toch te doen met de personages. Die ondanks het slaperige stadje waarin ze wonen, toch een hoop voor de kiezen krijgen.

De pelikaan gaat over relaties tussen mensen, over het grijze gebied tussen goed en kwaad. Het boek is vlot leesbaar, maar zet je aan het denken over diepere thema's. Kunnen mensen elkaar ooit echt kennen?

Bijzonder mooi tragikomisch verhaal, geplaatst tegen een interessante historische setting ★★★★

Deze recensie verscheen ook op Boekvinder.be.