De vonk springt niet over

Schijn van kans gaat over de wereld van dealmakers, de schakels tussen kopende bedrijven die andere bedrijven overnemen. Een wereld van mannen in maatpakken waar men zich buigt over due-dilligence onderzoeken, beauty contests en waar zakdoeken tissues worden genoemd. Den Tex schetst een schemerwereld doortrokken van intriges waarin fraude en chantage de zaak op scherp zetten. Dit boek won in 2002 de Gouden Strop - de prijs van de misdaadliteratuur - met een unaniem oordeel van de jury en het merendeel van de internetstemmen.

Het is aan te raden om de flaptekst niet te lezen, want die geeft de belangrijkste plotontwikkelingen van de eerste 120 bladzijden weg. Hierdoor wordt het geduld van de lezer onnodig lang op de proef gesteld tot er iets gebeurt wat je van tevoren dus nog niet wist. Na het lezen van de flaptekst zou je overigens net zo goed bij hoofdstuk 21 kunnen beginnen. Het enige voorval van belang dat je dan mist - een aanval op hoofdpersoon Ernst Dellenge - komt toch ongeloofwaardig op mij over, evenals de aanranding van Matti van der Donk. Beide gevallen worden zo beschreven dat de slachtoffers de dader niet zien. Hebben ze dan geen ogen in hun hoofd? Vraag ik mij wanhopig af. En herkende Matti de stem van de dader niet? De roman is zó geschreven dat de wereld van dealmakers wel een échte wereld lijkt. De schrijfstijl is behoorlijk. Als lezer die geen affiniteit met het wereldje heeft, voel ik me echter iemand die door het raam naar binnen kijkt. De auteur lukt het in onvoldoende mate mij die wereld in te trekken. Het blijft een onbekende, ongrijpbare wereld waarin ik de emoties van de hoofdpersonen slechts gedeeltelijk meebeleef. Ook de spanning die zij doormaken, ervaar ik nauwelijks. De vonk springt niet over waardoor het een gortdroog verhaal blijft. Ik blijf de buitenstaander, geen deelgenoot.

Hoewel Deal (een ander boek van Den Tex) mij wel kon boeien, blijft Schijn van kans steken in het abstracte van de financiële wereld. Ik vraag me daarom net als bij de winnaar van 2001 af waarom dit boek een Gouden Strop toebedeeld kreeg. De jury meende dat het na vier eerdere nominaties tijd werd dat Den Tex de prijs kreeg. Met deze non-argumentatie diskwalificeerden zij zichzelf wat mij betreft. Als het gaat om het ingevoerde aandeel van het publiek (via de internetstemmen), is het natuurlijk duidelijk dat gerenommeerde auteurs van gevestigde uitgevers die stevig op internet zitten altijd op meer stemmen kunnen rekenen dan bijvoorbeeld een debutant bij een onbekende uitgever. Die heeft geen schijn van kans. De meeste stemmers hebben waarschijnlijk niet alle nominaties gelezen om tot een weloverwogen oordeel te komen. Bovendien is het een manipulatief systeem. Dubieus! Heeft de Gouden Strop hiermee haar glans verloren?