Van Saarloos rent zichzelf voorbij in wijze spreuken

Janine Vitafiel is moleculair biologe met een bijzondere hobby. Ze verzamelt sperma van verkrachters. Ze werkt zo hard en komt zo weinig buiten dat haar baas haar adviseert een hond te nemen om nog iets van een natuurlijk ritme in haar leven te krijgen. In plaats hiervan gaat ze hardlopen, geeft zich op voor de marathon van New York en wordt ingeloot. Als ze vrij vraagt krijgt ze gelijk drie maanden en bij vertrek naar New York blijkt dat ze die tijd werkeloos zal zijn. Verplichte pauze tussen tijdelijke contracten. Deze drie maanden beschrijft Simone van Saarloos (1990) in haar debuutroman De vrouw die.

In New York verkent Janine de stad in een strak stramien, maar ze is losgeslagen zonder haar werk en zoekt een manier om de aandacht weer op zich te richten. Deze vindt ze in een zelfbedacht project. Follow your organ komt erop neer dat iedereen zijn eigen organen zou moeten kunnen klonen. Ook koopt ze een blauwe burqa die ze stiekem mee wil nemen tijdens de marathon en halverwege wil aantrekken om aandacht te vragen voor haar goede doel. Creatieterrorisme noemt ze dit zelf. Ze ziet zichzelf al gearresteerd worden en geniet bij voorbaat van het martelaarschap.

Het verhaal dat Van Saarloos vertelt zit vol onverwachte wendingen, maar uiteindelijk heeft het te weinig plot en zijn de karakters ongeloofwaardig. Bovendien staat het boordevol aforismen, die ook nog eens vaak zo ingewikkeld opgeschreven zijn dat sommige zinnen meerdere keren gelezen moeten worden. En dan nog. “Even funest als het ontbreken van een gelijke die je bestaan legitimeert, is de opdringerige aanwezigheid van een exact evenbeeld. Dan verpulvert de drang om te evenaren en stokt alle beweging.”

Van Saarloos heeft het over de maakbaarheid van leven, klonen, wat een mens tot mens maakt. Maar dit doet ze te veel in pamflet stijl en te weinig als roman. Soms zijn het mooie observaties, hoewel het vaak onduidelijk is van wie ze afkomstig zijn, Janine of Van Saarloos? Op weg naar een feestje, zwetend in de metro. “Er is altijd winst als je ongemak als investering ziet.” Over ruilbibliotheekjes in tuinen van rijke buurten: “In een wijk waar men veel heeft, dient delen ter decoratie.”

De verhaallijn zelf is chronologisch, met terugblikken naar Janines werk in Nederland en haar jeugd. Haar moeder leeft nog, haar vader is dood en Janine krijgt een relatie met een kunstenaar die zijn eigen (nep)sperma in potjes in een koelkast tentoonstelt. Maar ze heeft ook seks met anderen, waaronder vermomd als man met een homofiele biker en een komkommer. Zo zitten er meer zijsprongen in het verhaal met een volledig onduidelijke functie. Zijn ze symbolisch? Zijn ze wel echt gebeurd, of alleen in Janines hoofd?  Het is niet te volgen en niet goed genoeg geschreven om boeiend te zijn. Het lijkt alsof Van Saarloos zichzelf voorbijgelopen heeft in haar wens een roman te schrijven. Dit is een marathon in fictie, waar ze als schrijfster beter is in de kortere afstand.