Recensie Een verblindende afwezigheid van licht

Deze mooie, indrukwekkende roman is gebaseerd op feiten en op de getuigenis van de ex-gevangene Aziz Binebine. Zie eventueel hier
Het vertelt het verhaal van de Marokkaanse Salim(= ikfiguur) Na een poging tot een staatsgreep tegen het regime van Hassan II, waar de militair uit opdracht van zijn superieuren aan meewerkte heeft hij 18 jaar gevangengezeten in Tazmamart, een ondergrondse, pikdonkere gevangenis:
“De nacht was geen nacht meer, want er was geen dag; er waren geen sterren, geen maan en geen hemel meer. Wij waren de nacht. Voor altijd nachtelijk geworden, onze lichamen, onze ademhaling, het kloppen van ons hart en het tasten van onze handen die moeiteloos van de ene muur tot de andere reikten omdat de ruimte niet groter was dan een graf voor een levende”

Salim probeert te overleven door gedachten over verleden en toekomst niet toe te laten. Hij besluit door te leven in de hel en tegen de dood te blijven strijden met wilskracht en spiritualiteit. In het boek vertelt hij overigens wel over vroeger, zijn jeugd, zijn familie, de staatsgreep.
Verder verhalen over de mede-gevangenen, en hoe ze allemaal een taak op zich nemen. Gharbi droeg bij bepaalde gelegenheden hardop voor uit de koran, Karim hield de tijd bij, Wakrine was de schorpioenenspecialist en Salim zelf was de verhalenverteller. Hij verzint fantastische vertellingen, declameert gedichten, vertelt over vroeger gelezen boeken en over films.

Ondanks alle afschuwelijke gebeurtenissen als schorpioenen, ziektes, honger, de verschrikkelijke dood van velen blijft er ook ruimte voor hoop. Wanneer er bijvoorbeeld een duif hun cellencomplex invliegt, worden ze daar helemaal blij van, geven hem een naam en besluiten dat ieder op zijn beurt hem een dag en een nacht bij zich mag houden. Toch besluiten ze hem vrij te laten en geven hem in gedachten allemaal boodschappen mee voor familie en geliefden.
“Nu vloog er een vlaag van waanzin door de gevangenis. Grote opwinding, een kakofonie, onverstaanbare woorden, absurde beelden. De duif was geen vogel meer, maar een persoon die gekomen was om boodschappen van de diverse mannen op te halen.”

Na 15 jaar gevangenschap lukt het om een briefje naar buiten te smokkelen wat uiteindelijk ervoor zorgde dat mensenrechtenactivisten zich voor de zaak inspanden. De gevangenen worden langzaam aan iets beter behandeld en uiteindelijk vrijgelaten.