Recensie Eline Vere

Wat moet je nu na twee van die prachtrecensies??? Ontmoedigend hoor om daarna nog iets te willen zeggen, maar probeer het toch maar…

Als plusminus 17-jarige gesmuld van deze Haagse roman. Dit keer was dat toch wat minder. Aanvankelijk boeide het me nauwelijks te lezen over het leven van de Haagse families Van Raat, Van Erlevoort, Verstraeten, dagen gevuld met côteries, visites, bouderen, buitenpartijen…. Een pathetische en lege wereld, gericht op uiterlijkheden. En geschreven in negentiende-eeuws taal, behoorlijk gedateerd komt het daardoor over.

Gaandeweg kwam ik er beter in, kon er weer van genieten. Het 'drama-queen gehalte’(dank je Andriez), het 19e-eeuwse soap- en chicklitgehalte, het gezwijmel en geneuzel bleef me regelmatig irriteren en in de weg zitten. Maar toch, Couperus schrijft schitterend, dat maakt heel veel goed. ‘Er scheen een schitterend stofgoud uit de lucht neêr te zinken, een stofgoud, dat in een blik, in een lach glansde, een onaantastbaar stofgoud, dat zich over hun aller vrolijkheid verspreidde, als een bezwijmelend getintel’.

De tekening van het Haagse upperclass milieu eind 19e eeuw is natuurlijk onovertroffen en naast Eline is er nog een groot aantal personen die de Haagse entourage gestalte geven en kleur aan het verhaal.Samen met de vele dialogen wordt het daardoor een levendige roman.

Eline heeft het veel met haar neef Vincent over het noodlot, is het leven voorbeschikt? Is er een geheimzinnige kracht die het leven van mensen stuurt, iets waaraan je niet kunt ontkomen. Het brengt haar erger dan ooit aan het twijfelen over het doel van haar leven. En die twijfel gaat feitelijk nooit meer weg.
‘Je gelooft dus, dat alles voorbeschikt is, en dat als ik denk mijn eigen wil te volgen…ja, hoe zal ik het zeggen?... vroeg zij, verward in hare gedachten, toen zij op een namiddag een dergelijk gesprek met hem voerde, in haar kamer. – Je slechts schijnbaar je zin volgt, en het uitvloeisel van dien wil inderdaad het uitvloeisel is van honderdduizende vooraf gebeurde, zoogenaamde toevalligheden… Ja dat geloof ik zeker. Maar Vincent, wat een fatalisme. Dan vind ik het maar het beste om op een stoel te blijven zitten en af te wachten wat komt. Daar zoû je niet zoo kwaad meê doen. Maar wees verzekerd, dat als jij op je stoel bleeft, die passieve handeling niet het gevolg zoû zijn van je wil, maar wel van allerlei kleine oorzaakjes, die je natuurlijk meestal alle zoû zijn vergeten of niet zoû inzien”
En jaren later tegen St Clare: ’Je begrijpt niet, dat ik soms niet weet wat ik voel, wat ik wil, wat ik denk? Zie je er is iets in me, dat niet af is, dat niet voltooid is. Ik twijfel altijd, ik zoek altijd, ik weet nooit’

Enkele, voor mij kenmerkende citaten van en over Eline:
Wat was het leven een groot gehuichel! Zij, zij had altijd gehuicheld, voor zichzelve, voor anderen, en zij huichelde nog, zij was zo vergroeid in haar gehuichel, dat zij niets anders kon dan huichelen. (Eline zelf)
Hij bespeurde hoeveel er in Eline geknakt was. Hij herinnerde zich, hoe hij haar vroeger steeds gezien had, schitterend van coquetterie en levensgenot, een parelenden lach op de lippen, en een groot medelijden vervulde hem bij die herinnering. Hij voelde, dat zij gelijk had, zoo zij zich een ruïne van binnen als van buiten noemde.(Paul)
Ik zal je eens iets vertellen, Eline, iets wat me altijd in je verwonderd heeft. Je bent mooi, je hebt geld genoeg om geheel onafhankelijk te zijn en je profiteert niet van het leven! Je droomt altijd, lieve meid, je droomt, maar je leeft niet!’(Marianne)
‘Maar zoû het niet goed zijn, als u een bezigheid zocht? Verveelt u u niet, en voelt u u daarom niet ongelukkig?’ (St Clare)