Indrukwekkend verhaal over de speling van het lot

Een toevallige speling van het lot zorgt er op die ene dag in februari 1945 voor dat de levens van een compleet gezin totaal veranderen. Als Bram en zijn zusje wat broden bij de bakker kopen en teruglopen, klinkt het luchtalarm. Samen rennen de kinderen zo snel mogelijk naar het schoolgebouw in de buurt om te schuilen. De leergierige en ondernemende Bram krijgt van zijn zusje instructies binnen te blijven, maar zijn nieuwsgierigheid wint het van voorzichtigheid…

Een zaterdagmiddag is voorzien van sprekende illustraties van Ien van Laanen. Het lijkt in beginsel een eenvoudige vertelling. Een novelle, uitgegeven als een hardcover boek met een sobere kaft en een groot lettertype. Maar al snel blijkt dat het om een veelomvattend verhaal gaat, dat behalve de impact van de oorlog ook de onzekerheden van ons bestaan pijnlijk beschrijft. De kracht van het schrijven zit soms juist in het weglaten van woorden.

De geschiedenis van een hecht gezin wordt verteld vanuit het perspectief van de kleinzoon en de oma. Door middel van flashbacks komen we steeds meer te weten over grootvader, die schoolmeester is, en de oma van de verteller. Dwars door het verhaal heen schemert het broertje van de oma, Bram. Een briljante jongen, goed in lezen en schrijven en pianospelen. Hij hield een dagboek bij waarin hij allerlei dingen opschreef, zoals uitspraken van zijn vader en de juf op school. Eigenlijk was Bram zijn tijd ver vooruit. Hij dacht na over de zin van het leven, al op jonge leeftijd stelde hij belangrijke vragen. Bram is de stille aanwezige in het boek, en logischerwijs raakt de lezer daardoor ook geïntrigeerd door de verteller van het verhaal, die door het lot direct is verbonden met de jongen die onbewust zoveel invloed op zijn leven kreeg.

Een zaterdagmiddag is vlot en integer geschreven, met prachtig taalgebruik en fraaie zinnen. ‘Met de viool onder zijn kin was hij op weg naar een ander universum, een wereld van weelderige concertzalen en hogere cultuur, ver van het eelt op de handen van zijn vader en de eeuwig zorgelijke blik van zijn moeder.’ Deze scène waarin opa de viool bespeelt geeft de essentie weer van wat de grootvader later hoopte te bereiken met zijn briljante zoon. Dat alles een illusie blijkt, en het leven zijn eigen kaarten uitspeelt, maakt dat het boek een ‘gewone geschiedenis’ overstijgt. Het confronteert de lezer op een wrange manier met de onvoorspelbaarheid van het leven, maar het biedt ook troost aan degenen die uit ervaring maar al te goed weten hoe betrekkelijk alles is.