Een flinke pil waarin je heerlijk blijft verdwalen

Een pil van meer dan negenhonderd pagina’s, die verschillende literatuurgenres combineert, waarvan de verhaallijn meer dan tien jaar overspant en die zich afspeelt op verschillende plekken in Europa én een parallelle elfenwereld: als dat maar geen zootje wordt! Gelukkig heeft schrijfster en lerares Engels Susanna Clarke haar huiswerk goed gedaan. 'Jonathan Strange & Mr. Norrell' is een goed gevuld boek, waar je weliswaar even zoet mee bent, maar dat een rijke verhaalwereld aan je onthult.

In 'Jonathan Strange & Mr. Norrell' lees je een historische roman, een gothic novel en een oud volksverhaal in één. Uitgangspunt is Engeland, begin negentiende eeuw, met uitstapjes naar de Napoleontische oorlogen en naar Italië. Historische figuren zoals de hertog van Wellington en lord Byron kruisen het pad van Jonathan Strange alsof het niets is.

Over deze historische wereld legt Clarke een dikke laag van magie, compleet met genootschappen en tijdschriften, geschiedenis en interactie met elfen, die zich niet noodzakelijk goed en dienstbaar voor het mensensoort inzetten. Behalve een schat aan “microverhalen”, die in voetnoten aan bod komen, zit deze roman ook vol bekende ingrediënten: treurige landhuizen met verborgen kamers en eeuwigdurende bals, ontvoeringen van onze wereld naar een andere en overeenkomsten met magische wezens die verkeerd aflopen. Door deze overbekende elementen met elkaar te verweven, creëert Susanna Clarke een geheel dat tegelijk herkenbaar en authentiek overkomt en toch origineel en verrassend blijft.

In deze verhaalwereld zijn de titelpersonages de grote sterren. Mr. Norrell is de conservatieve boekengeleerde, die het liefst zijn alleenrecht over zijn kennis en banden met de Engelse regering houdt. Jonathan Strange is de charmante avonturier, die van een zorgeloze flierefluiter verandert in een ambitieuze beroemdheid wanneer hij zijn talent ontdekt en ontwikkelt. Deze personages zijn allebei tovenaars, die de bijna uitgestorven toverkunst opnieuw voor Engeland willen inzetten. Hun relatie tot elkaar bepaalt de loop van het verhaal, of ze nu leraar en leerling zijn, concurrenten, vijanden of gedwongen moeten samenwerken.

Er lopen echter meer boeiende personages door dit boek. Iedereen met wie de twee tovenaars in aanraking komt, heeft wel zijn eigen agenda. De interactie met de hoofdpersonages heeft gevolgen, of het nu gaat om de high society in Londen, de politici en hun echtgenotes of de bedienden. Dit vergroot het risico dat alle figuren in 'Jonathan Strange & Mr. Norrell' zó hun eigen leven gaan leiden dat het verhaal erg wijdlopig wordt. In de climax weet Clarke de verhaallijnen toch weer bij elkaar te pakken, zodat al deze afzonderlijke ontwikkelingen tot één einde komen.

'Jonathan Strange & Mr. Norrell': een flinke tijdinvestering die nogal wat van je aandacht vraagt, maar waarin je veel kunt terugvinden als je meer van een boek verwacht dan een rechttoe rechtaan verhaal.