Een geschiedenis met dramatische gevolgen

Anya Niewierra heeft 3 passies - al sinds haar jeugd: reizen, schrijven en schilderen. Ze maakte van reizen haar beroep en schreef daarover. En ze schilderde als hobby. Ze is directeur van VVV Zuid-Limburg en eigenaar van De Witte Lelie, dat vakantiewoningen in Zuid-Frankrijk verhuurt en een B&B heeft in Zuid-Limburg. Haar thrillerdebuut Vrij Uitzicht is ingeïnspireerd door haar tijd in Frans Catalonië. Hiervoor werd ze genomineerd voor de Schaduwprijs 2014 (beste thrillerdebuut), de Hebban Crimezone Thriller Award 2014 en de Hebban Debuutprijs 2014.
De prachtige omslag met uitgesneden letters is gemaakt door Mariska Cock grafische vormgeving. Ángeles Nieto is verantwoordelijk voor de geweldige afbeelding aan de binnenkant van de omslag. Ze is een Spaanse beeldend kunstenaar die al jaren in Nederland woont. Ze was werkzaam als illustrator voor de Bijenkorf en de Nederlandse tv. Nu is ze zelfstandige en haar werk kenmerkt zich door hun kleurigheid en levendigheid.

Het idee voor Het Dossier ontstond toen Anya een reis maakte door het voormalig Oostblok, nadat de Muur was gevallen. Ze interviewde jongeren uit de DDR en kwam erachter dat hoewel ze nu vrij waren, er veel onzekerheid was. Hoofdpersone Josta Bresse-Wolf is gebaseerd op het verhaal van een ex-gevangene van de Stasi. Hij had totaal geen problemen met de val van het totalitaire regime. En dat ze van Josta een kunstenaar maakte, was geen verrassing. Zonder vrijheid geen creativiteit.

Josta Bresse (meisjesnaam Wolf) wordt op een ochtend wakker en komt erachter dat ze het slachtoffer is van orgaanroof: haar nier is gestolen. De Nederlandse recherche doet onderzoek en hun spoor lijkt te worden gedwarsboomd vanuit Oost-Berlijn, waar Josta vandaan komt en deel uitmaakte van de Königstein Gruppe. Ze moet en zal achter de waarheid konen. Maar hoe dieper ze graaft, hoe meer gevaar ze loopt. Haar verleden als kunstvervalser in dienst van de DDR blijft haar achtervolgen en iemand wil haar dood. Als product van haar opvoeding, die totaal gericht was op het ontwikkelen van haar schildertalent, is Josta argwanend naar anderen en besluit zelf iemand te vinden om haar te helpen, omdat ze voelt dat ze het alleen niet redt. Want hoe vecht je tegen iemand die boven de macht staat? Ze neemt contact op met Tom Adler van de Frankfurter Allgemeine en samen duiken ze in haar geschiedenis om te achterhalen wat er precies gebeurd is en wie er achter haar aanzit. Een zeer belangrijk document is Het Dossier, waar alle vervalste kunstwerken gecatalogiseerd zijn met alle relevante gegevens. Deze vervalsingen werden als authentiek verkocht en spekten zo de staatskas. Langzaam achterhalen ze steeds meer informatie over de wereld van de voormalige DDR en zijn (Stasi)medewerkers en methodes. Maar ten koste van wat en durven ze tot het bittere einde door te gaan?
Het verhaal van Josta wordt afgewisseld met die van de ondervrager van Josta in Hohenschönhausen, de Stasi gevangenis. Hij moest achterhalen waar Het Dossier was en wie het had gestolen. Hij ondervroeg Josta en haar medekunstenaars. Langzaam wordt duidelijk wie hij is en wat hij heeft gedaan.

Op een mooie, langzame manier bouwt Anya aan haar verhaal. We leren de personen goed kennen. Iedereen is driedimensionaal, niet alleen goed of slecht. Bij iedereen worden de motieven duidelijk waarom ze bepaalde dingen hebben gedaan. Daar kun je het mee eens zijn of niet. Ze schetst een prachtig beeld van het leven achter de Muur. De gruwelijke methoden van de DDR om mensen in het gareel te houden. Één op de vijftig mensen was een spion voor de Stasi, dus niemand was zijn leven zeker. Vooral de Einzelbildung van mensen van wie werd vermoed dat ze een talent hadden, dat wat kon opleveren, wordt erg goed beschreven via de herinneringen van Josta. Het sociale isolement, het blijven herhalen van oefeningen onder barre omstandigheden, de angst om te falen. Niet weten of je familie er nog was als je thuiskwam. De paniek die Josta overvalt als ze geen uitweg meer ziet en denkt dat haar leven voorbij is en ze weer naar de gevangenis moet, is voelbaar op elke pagina. Dat haar verleden haar toch nog inhaalt en ze alles verliest. Vlucht ze of vecht ze? Je kunt je bijna niet voorstellen dat dit nog niet zo lang geleden gebeurde.
Het Dossier is een prachtig in elkaar gezet verhaal over een deel van de geschiedenis, dat velen misschien nog steeds willen vergeten. Met Josta als protagonist heeft Anya een heerlijk personage geschreven dat opstaat en vecht voor de waarheid en haar toekomst.