Vervreemdend – dystopisch - het post-humane tijdperk.

De goede zoon - Rob van Essen
Het boek begint direct met zinnen van 12 tot 19 regels lang (blz 13 – 14). Je vermoedt wat je te wachten staat: doorzettingsvermogen om de finish te halen. De bladzijden die er uit zien als een blok letters en woorden, zonder witregels of alinea’s stemmen me niet erg optimistisch.
Maar ik heb het eind gehaald en was er bij tijd en wijle zelfs door geboeid.
Het speelt zich af in de verre toekomst: colonnes zelfrijdende vrachtauto’s en zelfrijdende personen auto’s, natuurlijk elektrisch, bewegen zich over de wegen. Zelf-bewegende rugzakken volgen de studenten over de stoep! Robotten nemen een deel van ons werk over, bij de hotel-recepties check je in bij de robot, de zorgrobots doen de zorgtaken in verzorgingshuizen. Alleen bij A.H. blijft de lopende band en de kassa bestaan.
In deze roman zitten we constant in het hoofd van de Ik-figuur, we weten wat hij denkt, hoe hij zich voelt, waar hij aan twijfelt, waar hij zich kwaad om maakt.
“….Ik ben De Goede Zoon / Hij dicht voor zichzelf / Zijn moederliefde is een eerbetoon. “ ( blz 143)
Dat is alles wat we echt van hem weten, maar gedeelten van zijn leven komen via flashbacks bij de lezer binnen. Hij heeft 20 jaar zijn demente moeder wekelijks bezocht en voor haar ‘gezorgd. De laatste dagen van zijn moeder (blz 340 ev) beschrijft de Ik heel empathisch, dat is een deel dat me weet te raken. Hij schrijft dit met veel integriteit en respect.
De Ik heeft vroeger op Het Archief gewerkt en kent daarvan Lennox, Guido en De Meester (later Bonzo). Maar hij heeft in geen 40 jaar contact met ze gehad.
Toch staat de Ik-figuur direct klaar als zijn vroegere vriend hem dat vraagt. Hij weet niet eens waar ze naar toe gaan. Op een science-fiction-achtige manier begint de road-movie, want de reis is redelijk beeldend beschreven: je ziet de film draaien, alhoewel het beeld wel kan haperen en dan terug-zoomt naar het verleden. Wel vreemd dat de Ik zich laat meenemen zonder het hoe en waarom van de reis te weten, het geeft mij een ‘unheimisch’ gevoel…
Het lijkt alsof de schrijver commentaar levert op zijn eigen boek in de tekst:
“..de truc is, ik schrijf dit vanuit de toekomst….. ik gooi er zo nu en dan wat post-apocalyptische
hints tussendoor … en rare robo’s …” (blz 105)
Tijdens deze reis moet er wel gegeten worden. Dat gebeurt in weg-cafeetjes:
… iets wat in het verleden met het oog op een mooie toekomst is neergezet, maar wat door die toekomst is bedrogen…”(blz 155)
Meestal is alleen de beheerder/eigenaar of ober aanwezig. Terloops wordt het doel van de reis vermeld. We zijn op jacht naar de schat, losgeld dat gekregen is na de ontvoering van een biermagnaat (!!). Het wordt een ingewikkeld verhaal met veel flashbacks, persoonsverwisselingen, overvolle tekstballonnen en een lange uitleg.
De beschrijvingen van de reis, van de hotels, van de binnenplaatsen, de beschrijvingen van zijn eigen gedachten… het doet allemaal bevreemdend aan, dystopisch, surrealistisch en zeer ongemakkelijk. Er zijn ook verwijzingen naar reële plaatsen:
“ ….. de centrale ingang van het museum heeft de vorm van een piramide…”( blz 207)
Zijn moeder verloor door haar ziekte haar geheugen steeds verder.. hoe bizar is het door Guido ‘veroorzaakte’ geheugenverlies van de Ik.