Intiem portret verpakt als biografie.

“Een biografie is het verwrongen zelfportret van de auteur, een parasiet die leeft van een nogal dode gastheer, een aaseter verlekkerd wroetend in een karkas. Ik moet dat niet. Ik wil dat niet.”
Aldus de reactie van Katharina Mercedes Donker, op de vraag van de jonge academica Carla Hartong om aan haar biografie mee te werken. Katharina is 75 j, historica, ex-minister van volksgezondheid en geldt, ook door twee bestsellerboeken, als rolmodel voor de emancipering van de vrouw in de jaren 60- 70.
Ze ontmoet Carla en vraagt bedenktijd. Dit zet bij haar een proces in gang: ze gaat terug in haar herinneringen, zoekt naar plakboeken, brieven, foto’s, cassettes van vroeger en beschrijft chronologisch haar leven. Het persoonlijke deel dat ze niet wil delen met Carla. Ze vertelt over een moeilijke jeugd in Amsterdam, waar het gezin van 5 op een verdieping woonde, geterroriseerd door een verbitterde vader. Ex-strijder van de Internationale brigades tegen Franco, ex-verzetsman in Nederland, verliest hij zijn burgerrechten en eet genade brood. Dankzij het (ongewilde) lidmaatschap van de communistische partij heeft hij een woning en werk, letterzetter. Zijn vernedering wil Katharina wreken.
De jonge Kat groeit door haar studie uit haar arbeidersmilieu, ze gaat als eerste van de buurt naar het gymnasium. In het volkscafé van haar moeders familie, leert ze Jacob en het bohemienleven kennen. Gedesillusioneerd na een abortus, vlucht ze naar Parijs, ontmoet de Spaanse Javier, wordt zwanger en bevalt van een zoon, Jaime. De aristocratische schoonfamilie uit Barcelona eist het gezin op en zo woont Katharina 2 j in een groot kil huis, waar ze niet geaccepteerd wordt. Op een dag neemt ze haar kind en valies en vlucht weer, ze gaat naar huis. Ze is 22.
Met de hulp van haar ouders als babyoppas, gaat ze naar de universiteit, ze wordt historica, zal afstuderen en promoveren. Haar eerste dissertatie wordt tevens een bestseller. Kind van haar tijd, komt ze in contact met linkse studentenbewegingen, wordt lid van een partij en uiteindelijk minister.
De flamboyante, artistieke maar labiele Hugo wordt de vader van haar dochter, Hannah. Ook dit huwelijk loopt spaak.
Haar politieke carrière floreert, ze gaat naar Suriname, voor Bouterse en komt in Berlijn, voor de val van de muur.
Op een pijnlijk eerlijke manier dissecteert ze haar leven, haar mislukkingen, tekortkomingen en relativeert ze haar succes op politiek vlak. Ze was geen goede partner, geen goede vriendin, geen goede moeder. Haar zelfspot maken haar menselijk en toch voelen we in haar open relaas een blokkade, op een bijna thrillerachtige wijze wordt een onbehagen en spanning ingebouwd. Wat is het dat haar zo diep getekend heeft, waarover kan of wil ze niks vertellen? Als haar geheim toch uitbarst, is het als een explosie die haar leven, terug, verwoest. Toch komt ze ook hier, sterke vrouw, overlever, gelouterd uit. Of Carla uiteindelijk toch nog haar biografie schrijft, is voor haar niet meer belangrijk.
Nelleke Noordervliet kan schrijven, zoveel staat vast. Korte dynamische zinnen, spitse dialogen wisselen af met bijna poëtische beschrijvingen. Je voelt, hoort, ruikt haar woorden.
“Hij legde altijd een zware hand op mijn hoofd, waaronder ik doodstil bleef staan, alsof één beweging van mij hem ertoe zou brengen mijn schedel te kraken als een ei. Hij rook naar meeldauw alsof hij uit de kelderkast kwam.”
De gelijkenissen tussen het leven van de auteur (student uit arbeidersmilieu, politica,schrijfster )en het boek, geven de illusie dat we een biografie lezen. Maar dat is het niet, het is fictie.
Haar kritische visie op en scherpe analyse van de maatschappij voelen niet als fictie. Uitspraken gaan onder je huid zitten en houden een spiegel voor van de zelfgenoegzaamheid van de generatie babyboomers. Gelukskinderen na de wederopbouw, zouden ze de wereld verbeteren. Cynisch stelt ze dat de vroegere kloof arbeider-elite veranderd is in hoogopgeleiden-laagopgeleiden.
"Aan het eind van de dag", is een zeer mooi verhaal, met als achtergrond het tijdsbeeld van de roaring sixties, seventies, eighties, tekent zich het intieme portret van een vrouw die gelooft, mislukt en doorgaat.
Prachtig.