De wereld van de hoogbegaafde Marcelo

De hoofdpersoon Marcelo (een jongen van 17 jaar met een vorm van autisme) wil de zomervakantie graag doorbrengen met het verzorgen van paarden. Zijn vader wil echter dat hij gaat werken binnen zijn advocatenkantoor zodat hij kan kennismaken met de echte wereld. Marcelo gaat deze uitdaging aan in de hoop na de vakantie terug te kunnen keren naar zijn geliefde school Paterson.
Hij maakt kennis met die echte wereld en ontdekt dat mensen te maken hebben met verschillende gevoelens zoals liefde, angst, pijn en jaloezie.
Wanneer hij voor moeilijke keuzes wordt gesteld en zijn loyaliteit aan zijn vader wordt beproefd, ervaart hij dat het leven niet zwart-wit is. De keuzes die Marcelo deze zomer maakt hebben gevolgen voor zijn toekomst maar ook voor de toekomst van anderen.

"Hoeveel pijn ik op Paterson ook heb gezien, het is niets vergeleken bij de pijn die mensen elkaar in de echte wereld aandoen. En nu kan ik er alleen maar aan denken dat het niet goed voor me is niet van die pijn af te weten, inclusief de pijn die ik anderen aandoe. Alleen: hoe kan een mens leven zonder erdoor verdoofd dan wel overweldigd te worden?" (blz.266)


De structuur van Marcelo en de echte wereld, hoewel chronologisch verteld, is behoorlijk ingewikkeld doordat verteld wordt hoe de relatie van de hoofdpersoon Marcelo met meerdere mensen uit zijn omgeving is en wat de gevolgen zijn van gemaakte keuzes voor deze mensen.
Als eerste gaat het over de vader van Marcelo (Arturo) die niet kan accepteren dat zijn zoon anders is dan andere jongeren en wil dat Marcelo kennismaakt met de echte wereld. Hij eist van Marcelo dat deze een hele zomer gaat werken op zijn advocatenkantoor, waarna Marcelo mag kiezen of hij na de zomervakantie naar zijn oude vertrouwde school teruggaat of naar een gewone High School.
Zijn moeder (Aurora) is juist heel beschermend in haar gedrag naar Marcelo en bemiddelt regelmatig tussen vader en zoon. Zij is ook degene die Marcelo naar afspraken brengt en haalt zodat hij niet overprikkeld zal raken door het verkeer. Verder heeft zij Marcelo in aanraking gebracht met een vrouwelijke rabbijn, met wie hij godsdienstige en zingevingsgesprekken voert.
Boeiend beschreven is de tijd die Marcelo doorbrengt met Jasmine, een muzikaal meisje dat in de postkamer op het advocateenkantoor zijn leidinggevende wordt. Jasmine komt naar voren als een empathisch persoon, die de lastige kanten van het werken met Marcelo accepteert en hem zoveel mogelijk helpt bij zijn werk.
Zij is regelmatig verbaasd over de manier waarop Marcelo gesprekken met haar voert, maar weet daar goed mee om te gaan. Deze gesprekken zijn over het algemeen tamelijk humoristisch, doordat Marcelo analyses geeft van situaties en in het begin van het boek niet of nauwelijks zijn gevoelens kan benoemen. Hij spreekt daarbij ook nog eens in de 3e persoon over zichzelf.
Het is Jasmine, die hem helpt om antwoord te vinden op de vraag wie het misvormde meisje is, dat hij tegenkomt op een foto in een dossier. Het meisje op de foto raakt Marcelo en hij zoekt samen met Jasmine naar antwoord op de vraag wie zij is en waarom haar foto in een dossier zit van een cliënt van zijn vader. In deze zoektocht wordt Marcelo geconfronteerd met onrechtvaardige daden van zijn vader en moet hij keuzes maken. Deze keuze tussen loyaliteiten moet ieder mens in zijn leven wel eens maken, maar wat doe je als je daardoor tegenover de mensen die je liefhebt komt te staan?
Juist in het maken van deze keuze lees je hoe Marcelo als autistisch persoon met deze nooit eerder ervaren gevoelens omgaat.
Ik voel een verplichting mijn vaders onrechtvaardigheid goed te maken. Maar waarom? Hoort mijn vaders welzijn niet op de eerste plaats te komen? Zijn welzijn is mijn welzijn. Hoe weeg je de liefde voor je vader af tegen de drang iemand in nood te helpen? Ik heb het gevoel dat ik moet doen wat juist is, koste wat kost. Dat gebrek aan twijfel maakt dat ik me onmenselijk voel. Maar deze keer is het eens geen kwestie van mijn verstand. (pag.222)

De beschrijving van de ontwikkeling van Marcelo als beschermd opgegroeide autistische jongen tot een volwassene die verantwoordelijkheid draagt, maakt dat dit boek volgens mij geschikt is voor de wat oudere adolescent vanaf 15 jaar. De spanning in deze roman heeft te maken met innerlijke problemen en diepere levensvragen van de personages. Meestal krijgt de lezer geen definitief antwoord en kan hij zelf de uiteindelijke keuze maken. (Van Coillie, J. 2007 Leesbeesten en boekenfeesten, Leidschendam, Uitgeverij Biblion blz. 75).
Het boek Marcelo en de echte wereld vraagt dan ook een zekere leeservaring, ook vanwege de complexe structuur met de meerdere verhaallijnen, niveaus en standpunten. Door de uitvoerige aandacht voor het innerlijk van Marcelo, door de uitweidingen en (filosofische) overpeinzingen vraagt deze roman een ander leesritme (naar van Coillie, J. Leesbeesten en boekenfeesten blz. 76).
Wie dit boek leest, zal ervaren dat zowel emotieve, informatieve, zingevende en esthetische aspecten aan de orde komen. Het boek doet je emotionele betrokkenheid ervaren bij de hoofdpersoon, vanwege de moeilijkheden die hij tegenkomt vanwege zijn autisme en de te maken keuzes met hun gevolgen. Daarnaast geeft het boek informatie over hoe een autistisch persoon de wereld om zich heen ervaart. De zingevende functie komt vooral tot uiting in de filosofische overpeinzingen en godsdienstige gesprekken met een rabbijn.
Het boek is verder geschikt voor de literaire lezer, die kan genieten van het verrassende taalgebruik van Francisco Stork. Zie citaat hieronder.
"Jasmines woorden spelen door mijn hoofd alsof ze zelf de noten van een muziekstuk zijn." (blz. 224)

Het boek Marcelo en de echte wereld is een adolescentenroman, waarbij de thematiek van een autistische jongen die opgroeit tot een verantwoordelijke volwassene aan de orde komt met alle pijn die daarbij hoort. Het boek zet de lezer aan het denken hoe hij/zij zelf zou handelen in bepaalde situaties en geeft treffend weer dat welke keuze er ook gemaakt wordt, er altijd consequenties zullen zijn. De hoofdpersoon Marcelo is een jongen van 17 jaar, die in de periode tussen jeugd en volwassenheid in leeft. Het is de pijn van de opgroeiende Marcelo die dit boek interessant maakt voor jongeren. Immers Marcelo ontdekt wie "hij vroeger was...wie hij nu is...en wie hij later worden zal..." (naar David Almond aangehaald in Ros,B. 2010 Young Adult: genre of leeftijdscategorie? Literatuur zonder leeftijd, jaargang 24, nr. 83 p. 14). Dit boek is volgens mij een crossover en kan als brug fungeren naar literaire volwassenenromans, aangezien het als thema heeft de groei van een jongere naar de volwassenheid en dit wordt met "volwassen" literaire middelen gestalte gegeven. (Ros, B. 2010 Young Adult: genre of leeftijdscategorie? p.15).
Ik vond Marcelo en de echte wereld een waardevol boek, dat mij bijzonder geraakt heeft, juist doordat er geen pasklare oplossingen gegeven worden met een happy end. Het feit dat de hoofdpersoon trouw blijft aan zichzelf en zijn gemaakte keuzes wijst de lezer een weg voor het omgaan met morele keuzes in dit leven.

Bronnenlijst:
- Francisco X. Stork (2010) Marcelo en de echte wereld, Rotterdam, Uitgeverij Lemniscaat
- van Coillie, J. (2007) Leesbeesten en boekenfeesten, Leidschendam, Uitgeverij Biblion
- Ros, B. (2010) Young Adult: genre of leeftijdscategorie?
Literatuur zonder leeftijd, jaargang 24 (nr. 83) p. 9-1