Lezersrecensie
Je hoeft niet uitzonderlijk te zijn om een uitzonderlijk leven te leiden
‘In hoeverre een in zekere zin egocentrisch, persoonlijk boek als dit […] nuttig kan zijn voor de lezers, is me zelf niet heel duidelijk. Maar als het werkelijk enig nut kan hebben, al is het maar een heel klein beetje, zou me dat wel erg blij maken.’ (p. 253-254)
Dit zijn de laatste twee zinnen uit ‘Romanschrijver van beroep’, geschreven door Haruki Murakami. Het boek bestaat uit elf essays (en een nawoord) over Murakami’s schrijverschap. Hopelijk heeft Murakami al een paar goeie feestjes gegeven om zijn blijdschap uit te drukken, want ‘Romanschrijver van beroep’ is ontzettend nuttig. Nu vind ik ‘nuttig’ niet echt een aantrekkelijke term. ‘Nuttig’ doet me denken aan iemand die iets heeft gekookt wat er heel smerig en slijmerig uitziet en, na het zien van de gezichtsuitdrukkingen van de mensen aan tafel, zegt dat het ‘gezond’ is. Gezond, dus niet lekker. Zo is het met ‘nuttig’ ook: iets wat nuttig is, kan eigenlijk niet leuk zijn. Toch is dit boek nuttig, leuk en dankzij Murakami’s advies om dagelijks een uur te sporten ook nog gezond.
Een normale man
Murakami benadrukt het hele boek lang dat hij geen bijzonder mens is. Aan de ene kant best irritant, aangezien het wél bijzonder is dat zijn boeken in meer dan veertig landen verschijnen, aan de andere kant heel menselijk. In interviews met auteurs lees je vaak dat ze een nare of opmerkelijke jeugd hebben gehad. Murakami omschrijft zijn eigen jeugd als heel gemiddeld, niet gelukkig of ongelukkig. Dat is natuurlijk een stimulans voor elke beginnende schrijver die als kind geen trauma heeft opgelopen. Dat Murakami door deze bescheidenheid zijn betogen soms onderuithaalt (‘Ziedaar mijn mening als romanschrijver. Nou ja, niet dat mijn mening verder wat uitmaakt, neem ik aan’, p. 180) is eerder een toevoeging dan een zwakte. Deze roman is een persoonlijk verhaal en juist door dit soort zinnen leren we Murakami kennen. Dit is wat hij heeft gedacht na het schrijven van de tekst. Bovendien is het betoog dat hij in het betreffende essay (‘Over school’) voert zo sterk dat de lezer lang voor deze zinnen al is overtuigd.
Diepgang
Het meest aansprekende essay vind ik ‘Over school’, dat ik eerder in deze recensie al noemde. Het is een betoog voor een verandering van het onderwijssysteem in Japan. Murakami, zelf een gemiddelde leerling, ging niet met plezier naar school:
‘Ik vond een paar uitstekende leerkrachten op mijn pad en leerde een paar belangrijke zaken, maar dat woog niet op tegen de saaiheid van zowat alle lessen en colleges.’ (p. 178)
Hoewel het betoog is gericht op Japan, is de kern (de verbeeldingskracht van kinderen niet verstikken) ook relevant voor Nederland. Het boek geeft sowieso een interessant beeld van de Japanse samenleving, dat overwegend negatief is. Murakami benoemt vooral nare reacties op zijn werk van zowel recensenten als het lezerspubliek. Misschien komt het door zijn bescheidenheid dat hij weinig positieve respons heeft opgenomen in de essays, maar nu schetst hij het beeld van zichzelf als een auteur die eigenlijk niet in het Japanse literaire veld thuishoort.
De essays blijven aan de oppervlakte. Ik had graag gezien dat Murakami dieper op het schrijfproces van zijn boeken was ingegaan. Als hij beschrijft hoe zijn debuut tot stand kwam, gebeurt dit wel, maar bij zijn andere werk niet of nauwelijks. Hoe is een complex boek als ‘1q84’ tot stand gekomen? We lezen alleen dat het personage Aomame hem de weg heeft gewezen tijdens het schrijven, maar ‘1q84’ heeft twee hoofdpersonen. Welke moeilijkheden komt hij tegen tijdens het schrijven van een roman? Waarom heeft hij bepaalde beslissingen genomen tijdens het schrijfproces? Ook had ik wel wat willen zien van bijvoorbeeld commentaar van zijn redacteur of proeflezers. Nu vliegt hij van boek naar boek, maar even stilstaan was een meerwaarde geweest.
Interessant voor beginnende schrijvers
Er is zó veel wat je kunt lezen als je een zelf een boek wilt schrijven. Is ‘Romanschrijver van beroep’ noodzakelijk? Het antwoord erop is: ja. Murakami is over het algemeen heel nuchter en deelt, bijvoorbeeld wanneer hij schrijft over het ik-perspectief en de derde persoon, tips voor beginnende schrijvers. Het is motiverend dat Murakami zichzelf in het boek niet neerzet als intelligent, begaafd of bijzonder: hij laat zien dat iedereen schrijver kan worden. Aan de andere kant is Murakami nergens écht enthousiast. Zijn liefde voor schrijven is even bescheiden als hijzelf en zoals ik eerder noemde, behandelt hij veel negatieve reacties.
Overige observaties
Het boek bevat een aantal opmerkelijke details. Zo blijken boekhandels in Japen de boeken van mannen en vrouwen apart te leggen in plaats van door elkaar. Murakami heeft hier terecht kritiek op, want dit impliceert natuurlijk dat boeken van het ene geslacht kennelijk anders dan zijn dan boeken van het andere. Ik ben benieuwd wat ze in Japan doen met boeken van mensen die zich niet als man of vrouw identificeren.
Wat ook grappig is, is dat Murakami een essay wijdt aan literaire prijzen en daarin stelt dat hij die prijzen niet zo belangrijk vindt en aan hun waarde twijfelt. In de eerste zin van de flaptekst (aan de binnenkant van het boek) wordt genoemd dat hij de Welt Literaturprijs en de Hans Christian Andersonprijs heeft gewonnen. De tweede zin stelt dat hij regelmatig kandidaat voor de Nobelprijs voor de Literatuur wordt genoemd.
De vormgeving van het boek is fantastisch. De kleurtjes zijn leuk, maar er is ook iets speciaals gedaan met de vormgeving van de pagina’s. Ze zijn niet allemaal even lang, waardoor er een patroon ontstaat.
Eindoordeel
Het is altijd lastig om een verhalen- of essaybundel te bespreken omdat je nooit elk verhaal of essay even goed kunt vinden. Wat ik het sterkst vind aan ‘Romanschrijver van beroep’ is de herkenbaarheid. Murakami presenteert zichzelf als gewoon en heeft geen elitaire blik op literatuur, waardoor veel lezers en beginnende schrijvers zich gerustgesteld zullen voelen: je hoeft niet uitzonderlijk te zijn om een uitzonderlijk leven te leiden. Elk essay is op zijn eigen manier boeiend en Murakami is een fantastische verteller. Soms had ik wat meer details gewild (vooral wanneer Murakami ergens over begon en vervolgens aankondigde dat hij er niet over zou uitweiden, haha). Ik vind het ook interessant dat zijn vrouw in zijn latere essays compleet afwezig is, ik zou graag gelezen hebben hoe zij het vindt om met Murakami samen te zijn, gezien zijn levensstijl. Wat heeft zij moeten opofferen voor zijn carrière?
Al met al is dit een fascinerende blik in het leven van een groots schrijver en bescheiden mens. Zelfs als je nog nooit iets van Murakami hebt gelezen (wat ik me nauwelijks kan voorstellen) en alleen benieuwd bent naar schrijftips, is dit een fijn boek. Aanrader!
4 sterren.
Dit zijn de laatste twee zinnen uit ‘Romanschrijver van beroep’, geschreven door Haruki Murakami. Het boek bestaat uit elf essays (en een nawoord) over Murakami’s schrijverschap. Hopelijk heeft Murakami al een paar goeie feestjes gegeven om zijn blijdschap uit te drukken, want ‘Romanschrijver van beroep’ is ontzettend nuttig. Nu vind ik ‘nuttig’ niet echt een aantrekkelijke term. ‘Nuttig’ doet me denken aan iemand die iets heeft gekookt wat er heel smerig en slijmerig uitziet en, na het zien van de gezichtsuitdrukkingen van de mensen aan tafel, zegt dat het ‘gezond’ is. Gezond, dus niet lekker. Zo is het met ‘nuttig’ ook: iets wat nuttig is, kan eigenlijk niet leuk zijn. Toch is dit boek nuttig, leuk en dankzij Murakami’s advies om dagelijks een uur te sporten ook nog gezond.
Een normale man
Murakami benadrukt het hele boek lang dat hij geen bijzonder mens is. Aan de ene kant best irritant, aangezien het wél bijzonder is dat zijn boeken in meer dan veertig landen verschijnen, aan de andere kant heel menselijk. In interviews met auteurs lees je vaak dat ze een nare of opmerkelijke jeugd hebben gehad. Murakami omschrijft zijn eigen jeugd als heel gemiddeld, niet gelukkig of ongelukkig. Dat is natuurlijk een stimulans voor elke beginnende schrijver die als kind geen trauma heeft opgelopen. Dat Murakami door deze bescheidenheid zijn betogen soms onderuithaalt (‘Ziedaar mijn mening als romanschrijver. Nou ja, niet dat mijn mening verder wat uitmaakt, neem ik aan’, p. 180) is eerder een toevoeging dan een zwakte. Deze roman is een persoonlijk verhaal en juist door dit soort zinnen leren we Murakami kennen. Dit is wat hij heeft gedacht na het schrijven van de tekst. Bovendien is het betoog dat hij in het betreffende essay (‘Over school’) voert zo sterk dat de lezer lang voor deze zinnen al is overtuigd.
Diepgang
Het meest aansprekende essay vind ik ‘Over school’, dat ik eerder in deze recensie al noemde. Het is een betoog voor een verandering van het onderwijssysteem in Japan. Murakami, zelf een gemiddelde leerling, ging niet met plezier naar school:
‘Ik vond een paar uitstekende leerkrachten op mijn pad en leerde een paar belangrijke zaken, maar dat woog niet op tegen de saaiheid van zowat alle lessen en colleges.’ (p. 178)
Hoewel het betoog is gericht op Japan, is de kern (de verbeeldingskracht van kinderen niet verstikken) ook relevant voor Nederland. Het boek geeft sowieso een interessant beeld van de Japanse samenleving, dat overwegend negatief is. Murakami benoemt vooral nare reacties op zijn werk van zowel recensenten als het lezerspubliek. Misschien komt het door zijn bescheidenheid dat hij weinig positieve respons heeft opgenomen in de essays, maar nu schetst hij het beeld van zichzelf als een auteur die eigenlijk niet in het Japanse literaire veld thuishoort.
De essays blijven aan de oppervlakte. Ik had graag gezien dat Murakami dieper op het schrijfproces van zijn boeken was ingegaan. Als hij beschrijft hoe zijn debuut tot stand kwam, gebeurt dit wel, maar bij zijn andere werk niet of nauwelijks. Hoe is een complex boek als ‘1q84’ tot stand gekomen? We lezen alleen dat het personage Aomame hem de weg heeft gewezen tijdens het schrijven, maar ‘1q84’ heeft twee hoofdpersonen. Welke moeilijkheden komt hij tegen tijdens het schrijven van een roman? Waarom heeft hij bepaalde beslissingen genomen tijdens het schrijfproces? Ook had ik wel wat willen zien van bijvoorbeeld commentaar van zijn redacteur of proeflezers. Nu vliegt hij van boek naar boek, maar even stilstaan was een meerwaarde geweest.
Interessant voor beginnende schrijvers
Er is zó veel wat je kunt lezen als je een zelf een boek wilt schrijven. Is ‘Romanschrijver van beroep’ noodzakelijk? Het antwoord erop is: ja. Murakami is over het algemeen heel nuchter en deelt, bijvoorbeeld wanneer hij schrijft over het ik-perspectief en de derde persoon, tips voor beginnende schrijvers. Het is motiverend dat Murakami zichzelf in het boek niet neerzet als intelligent, begaafd of bijzonder: hij laat zien dat iedereen schrijver kan worden. Aan de andere kant is Murakami nergens écht enthousiast. Zijn liefde voor schrijven is even bescheiden als hijzelf en zoals ik eerder noemde, behandelt hij veel negatieve reacties.
Overige observaties
Het boek bevat een aantal opmerkelijke details. Zo blijken boekhandels in Japen de boeken van mannen en vrouwen apart te leggen in plaats van door elkaar. Murakami heeft hier terecht kritiek op, want dit impliceert natuurlijk dat boeken van het ene geslacht kennelijk anders dan zijn dan boeken van het andere. Ik ben benieuwd wat ze in Japan doen met boeken van mensen die zich niet als man of vrouw identificeren.
Wat ook grappig is, is dat Murakami een essay wijdt aan literaire prijzen en daarin stelt dat hij die prijzen niet zo belangrijk vindt en aan hun waarde twijfelt. In de eerste zin van de flaptekst (aan de binnenkant van het boek) wordt genoemd dat hij de Welt Literaturprijs en de Hans Christian Andersonprijs heeft gewonnen. De tweede zin stelt dat hij regelmatig kandidaat voor de Nobelprijs voor de Literatuur wordt genoemd.
De vormgeving van het boek is fantastisch. De kleurtjes zijn leuk, maar er is ook iets speciaals gedaan met de vormgeving van de pagina’s. Ze zijn niet allemaal even lang, waardoor er een patroon ontstaat.
Eindoordeel
Het is altijd lastig om een verhalen- of essaybundel te bespreken omdat je nooit elk verhaal of essay even goed kunt vinden. Wat ik het sterkst vind aan ‘Romanschrijver van beroep’ is de herkenbaarheid. Murakami presenteert zichzelf als gewoon en heeft geen elitaire blik op literatuur, waardoor veel lezers en beginnende schrijvers zich gerustgesteld zullen voelen: je hoeft niet uitzonderlijk te zijn om een uitzonderlijk leven te leiden. Elk essay is op zijn eigen manier boeiend en Murakami is een fantastische verteller. Soms had ik wat meer details gewild (vooral wanneer Murakami ergens over begon en vervolgens aankondigde dat hij er niet over zou uitweiden, haha). Ik vind het ook interessant dat zijn vrouw in zijn latere essays compleet afwezig is, ik zou graag gelezen hebben hoe zij het vindt om met Murakami samen te zijn, gezien zijn levensstijl. Wat heeft zij moeten opofferen voor zijn carrière?
Al met al is dit een fascinerende blik in het leven van een groots schrijver en bescheiden mens. Zelfs als je nog nooit iets van Murakami hebt gelezen (wat ik me nauwelijks kan voorstellen) en alleen benieuwd bent naar schrijftips, is dit een fijn boek. Aanrader!
4 sterren.
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Marjolijn van de Gender
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
