Hoe liefde langzaam wurgen kan

Kinderboekenschrijver, theatermaker, dichter. En nu ook romanschrijver. Met Birk maakt Jaap Robben (1984) zijn literaire debuut. En hoe.
Michael woont met zijn ouders op een afgelegen eiland, ergens in de Noordelijke Atlantische Oceaan. Drie huizen staan er. Het huis waar de jonge Michael met zijn vader Birk en moeder Dora woont. Dichtbij woont Karl, een visser die zijn vangst verscheept naar ‘Vrouwenstad’ op het dichtstbijzijnde eiland. Het huis van Pernille Augusta is sinds haar dood in verval.
Iedere twee weken komt de boot met levensmiddelen aan, een vers boodschappenlijstje gaat mee terug. Het leven kabbelt in een niet onaangenaam ritme. Tot de noodlottige dag waarop Birk de zee induikt om de voetbal van zijn zoontje te redden, en nooit meer bovenkomt.
Hoe het is om zo op te groeien, met een moeder die verloren is zonder man aan haar zijde, hoe het mis kan gaan als een kind geen andere voorbeelden heeft dan een buurman die vrouwen als enige vorm van verzet heeft, dat ademt Birk. Je voelt dat de loyaliteit aan zijn moeder die langzaam vreemder wordt, meegroeit met de tijd die verstrijkt. Langzaam wordt Dora vreemder. Michael ziet het niet, hij weet niet anders. Hij wil Dora tevreden houden, en gaat daarin steeds een stapje verder. Je zou als lezer willen roepen: ‘Je kunt ook weggaan jongen. Je bent nu oud genoeg!’
Een eiland – de barre omgeving – is het decor van de eenzaamheid. Prachtig hoe Jaap Robben in beeldende taal het verhaal van Michael en zijn moeder spiegelt in de meeuw met haar jong die de slaapkamer van het lege huis als kraamkamer heeft gekozen. Michael weekt het meeuwenjong langzaam los van zijn moeder, in de hoop een dierenvriend te kweken. Ook de moedermeeuw laat haar kind niet los.
Dat Jaap Robben mooie zinnen kan schrijven, wisten we al. Hij kreeg voor ‘Als iemand ooit mijn botjes vindt’ vorig jaar een Zilveren Griffel. Maar dat hij, als alle grenzen van de taal die door kinderen begrepen kan worden wegvallen, zo weet te raken met een fascinerend verhaal over verstikkende liefde, mag luid geroepen. Nederland heeft er een aanwinst bij.