De Italiaanse Kellendonk

“Pier Vittorio Tondelli: de Italiaanse Kellendonk”. Woorden op de binnenflap van het boek zijn veelzeggend. Vittorio Tondelli lijkt in alles op Kellendonk: “gevoelig en stilistisch zeer precies. Gestorven aan aids en een laatste roman met de dood voor ogen geschreven.” In 2016 komt Gescheiden kamers, dé grote roman van deze Italiaanse schrijver, uit in het Nederlands. En inderdaad: Vittorio Tondelli lijkt Kellendonks taal te beheersen. Met uiterste precisie beschrijft hij omgevingen, gedachten en gevoelens, waarbij prachtige beelden en metaforen overheersen. Daaronder? Het verlies van een geliefde, een ongeaccepteerde liefde en een regelrechte confrontatie met zichzelf en zijn ziekte.

“Thomas is dood. Al twee jaar. En hij is steeds meer alleen. Meer alleen en nog meer afwijkend.” Vrijwel direct duwt Vittorio Tondelli de lezer met zijn neus op de feiten: de geliefde van Leo is dood, en het was een man. Inmiddels is dat al een tijd geleden, maar Leo is nog niet over de dood van zijn geliefde heen. Om zichzelf terug te vinden, ontvlucht hij zijn eigen leven. Hij trekt naar andere landen, zijn geboortestad en zelfs Hermann - de man van de mislukte relatie - om langzaam maar zeker tot het besef te komen dat hij niet gemaakt is voor de ‘normale’ liefde. Tijdens zijn vlucht blikt hij terug op zijn relatie met Thomas: de relatie in gescheiden kamers.

“De ogen die nog maar een paar uur geleden de dood hebben gezien, kijken niet meer als eerst.” Vittorio Tondelli’s verhaal is van A tot Z stilistisch erg geslaagd. Prachtige vormen van beeldspraak sieren het uit-drie-delen-bestaande levensverhaal van Leo. Met uiterste precisie geeft de auteur weer wat Leo overkomt en hoe hij zich daarbij voelt: “Hij wordt de warmte van Thomas’ huid gewaar, maar ook het gebrek eraan. Het is alsof de omvang van wat hij moest ondergaan hem al gedood heeft.”
Het daarbij gekozen personale perspectief wekt afstand, maar creëert tegelijkertijd de mogelijkheid objectief naar de situatie te kijken. Vittorio Tondelli vertelt het verhaal van Leo, Leo zelf niet.

Middels breuken in de chronologie schept Vittorio Tondelli de mogelijkheid de geschiedenis van Leo en Thomas op te diepen. Via herinneringen van Leo neemt hij ons mee in de liefdesperikelen van de twee jonge jongens in de jaren ’80 en laat daarbij Leo reflecteren op zijn eigen leven: “Moesten ze een relatie die de maatschappij niet als norm kon beschouwen, wel normaliseren?”
Niet zelden komt de jongen, inmiddels een man, daarbij tot schrijnende conclusies. De vraag of hij wel gemaakt is voor een ‘normale’ relatie wordt steeds groter: “Daarom noemde hij hun liefde ‘gescheiden kamers’. Hij beleefde het contact met Thomas alsof hij inwendig wist dat ze vroeg of laat uit elkaar zouden gaan. Dat gescheiden hoorde bij hun relatie en maakte evenzeer deel uit van de aantrekkingskracht, de groei, het seksuele verlangen.”

Langzaam maar zeker lijkt Leo zijn lot gevonden te hebben, hoe hard ook. Vittorio Tondelli geeft Leo uitgebreid de mogelijkheid zijn lot te bestempelen en te ondergaan. Figuranten als Rodolfo proberen de protagonist te helpen, maar alles lijkt tevergeefs: het lot is bezegeld. Gescheiden kamers wordt hiermee het podium voor een hard, indrukwekkend levensverhaal. Vittorio Tondelli maakt op gevoelige wijze de in de jaren ’80 heersende levensvragen bespreekbaar. Hij doet daarmee de uitspraak “Pier Vittorio Tondelli: de Italiaanse Kellendonk” zeker recht toe.

Anders dan Kellendonk shockeert Vittorio Tondelli’s verhaal minder. Waar Kellendonks protagonist zorgt voor ophef door zijn baan voor de duivel te accepteren, lijkt Leo passiever: hij accepteert zijn toekomst, zijn situatie. Toch maakt dit boek indruk, op zijn eigen manier. De stilistische precisie, de meervoudige verwijzingen naar de Bijbel en de boeiende structuur doen het verhaal en Leo’s conclusie goed, hoe hard ook. Pier Vittorio Tondelli mag dan op Kellendonk lijken, hij blijft Vittorio Tondelli.