Wat als je echt niet meer na hoeft te denken?

Stel je voor: je woont in een stad waar je echt niet meer na hoeft te denken. Alles wordt voor je bedacht en je hoeft zelf niets meer te beslissen. Je ‘wordt’ geleefd. Klinkt dit geweldig? Klinkt dit verschrikkelijk? Ally Condie heeft dit onderwerp tot haar eerste boek Matched gemaakt. Een beklemmend, maar boeiend verhaal!

Cia woont in een land waar ze niet na hoeft te denken. Wanneer ze zeventien is, wordt ze gematcht met een jongen met wie ze – als ze tweeëntwintig is- zal trouwen. Wanneer ze 24 jaar oud is, zal ze kinderen krijgen en de Unie (de regering) heeft bedacht dat tachtig de beste leeftijd is om dood te gaan. Cia hoeft ook niet te bedenken wat ze wil worden; dit is al voor haar bedacht. Ook haar maaltijden worden samengesteld door de Unie. Zo weet ze dat ze precies genoeg kcal binnenkrijgt om niet aan te komen en niet af te vallen. Klinkt perfect toch? Op haar match-dag wordt ze gekoppeld aan een vriend van haar; een unicum. Ze hoeft dus niets over hem te weten, maar toch krijgt ze – net als alle anderen – informatie mee op een microchip. Wanneer ze die informatie bekijkt, ziet ze dat ze ook gekoppeld is aan een andere jongen; deze jongen kent ze ook. Aan wie is ze nou gekoppeld? Wie is haar match? Op wie moet ze verliefd worden?

Condie weet met Matched een geloofwaardig, maar beklemmend verhaal neer te zetten. Het onderwerp dat ze bespreekt komt soms akelig dicht bij de huidige wereld; voor een ieder wel herkenbaar. Ze laat Cia – de hoofdpersoon – achter de verschillende ‘verschrikkingen’ van het systeem komen en daarmee maakt ze Cia tot een ‘rebel’. Een spannend gegeven! De lezer voelt mee met Cia, begrijpt haar en kan haar ondersteunen. Echter, de lezer heeft geen invloed op de gebeurtenissen. Dit zorgt voor de frustratie, in positieve zin.

De schrijfstijl van Condie is aantrekkelijk. Korte zinnen, met de nodige diepgang, domineren het verhaal. Sommige zinnen werken poëtisch, laten je nadenken. “Vanavond is het zondag. Het is Grootvaders tachtigste verjaardag, dus vanavond sterft hij. Vroeger werden mensen ’s ochtends waker en vroegen ze zich af: ‘Komt vandaag het einde?’ Of ze gingen naar bed, niet zeker wetend of ze wel weer wakker zouden worden. Nu weten we welke dag het einde van het licht zal betekenen, welke nacht de lange laatste zal zijn. Het Laatste Banket is een zegen. Een overwinning van de organisatie, van de Unie, van het menselijk leven en de kwaliteit ervan.” Dat maakt Matched indrukwekkend en tegelijkertijd aantrekkelijk. De overtuiging waarmee Cia in haar dialogen en monologen beweert – aan het begin van het verhaal – dat De Unie altijd gelijk heeft, werkt haast woedeopwekkend.

Gaandeweg het verhaal keert Cia zich steeds meer tegen de gevestigde Unie. Door haar ‘dubbeldate’ komt ze steeds meer te weten over het systeem en al die dingen ‘zinnen’ haar niet. Waar menig jongere zich hier bij neer zou leggen, gaat Cia de strijd aan. De lezer voelt dit, de spanning stijgt. Zulke elementen volgen elkaar steeds sneller op in het verhaal en zorgen er voor dat de lezer geboeid blijft.

Naast een boeiend verhaal, roept dit verhaal woede en angst op. Het moment dat Cia leert schrijven, is mooi. Het lijkt of haar vriend een compleet andere taal beheerst dan zij, maar al snel blijkt dat dit ‘hun eigen taal’ is. In het systeem van de Unie hoef je niet meer te schrijven, alles gaat met computers. Cia kan alleen maar typen. Zo iets moois als een ‘handschrift’ is nieuw, is waardevol. En hier landen we ook in de realiteit. Finland die alleen nog met iPad’s en Tablets wil gaan werken in het onderwijs? Wellicht moet ze Cia als voorbeeld nemen!

Ally Condie heeft met het boek Matched een wonderschoon eerste deel neergezet. Het deel nodigt uit de twee andere delen ook te lezen! Condie weet – via deze unieke weg – een lang onbesproken onderwerp te bespreken. Klasse! “Mijn woorden blijven nooit lang bestaan. Ik moet ze altijd vernietigen voor iemand ze kan zien. Maar, ik herinner ze allemaal.”