Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Voortdurend aanwezige dreiging

Martin Overheul 14 maart 2019
Plaats een vader en zijn twee volwassen zonen, drie mensen die al heel hun leven op gespannen voet met elkaar omgaan, in een levensbedreigende situatie waarin ze op een bepaald moment op elkaars hulp zijn aangewezen. Vul dat gegeven aan met wederzijds ressentiment, een scheepslading oud zeer, een bedrogen moeder die steeds vaker aan verkeerde kant van de krankzinnigheid staat dan aan de goede kant en je hebt een cocktail die in de juiste handen kan uitgroeien tot een meeslepende roman. De Colombiaanse schrijver Tomás González is iemand die dergelijke handen heeft. Dat bewees hij al met zijn opmerkelijke roman ‘Eerst was er de zee’ en later, zij het wat minder overtuigend maar nog steeds boeiend genoeg, met ‘Duivelspaardjes’.
‘Ontij’, het derde boek van zijn hand dat in een Nederlandstalige vertaling verschijnt, is gebouwd op de elementen die hierboven aangehaald zijn. De tweelingbroers Mario en Javier, twee tegenpolen die elkaar juist daardoor in evenwicht houden, varen samen met hun vader uit om vis te gaan vangen die ze later op het menu willen zetten voor de gasten van hun ietwat sjofele vakantieoord aan het strand van het vissersdorpje Santiago de Tolú aan de Caraïbische kust. Ondanks de voorspelde storm, die op een bepaald moment bijbelse allures aanneemt – het dondert en bliksemt in dit verhaal dat het een lieve lust is –, staat de vader erop dat zijn zonen hem met de boot naar zee brengen, ervan uitgaande dat ze het noodweer wel voor zullen blijven. Enige hoogmoed is hem niet vreemd. De val die doorgaans na die hoogmoed komt, blijft ook hier niet uit.
Dat doordrukken van zijn wil is echter tekenend voor het hooghartige karakter van de vader (die in deze roman geen naam krijgt), een starre ijzervreter die geen tegenspraak duldt en tegelijk een man van wel heel erg weinig woorden is. Voor de vader staat het tonen van mededogen voor zijn zonen gelijk aan geestelijke zwakte, iets waarvan hij nooit beticht zou willen worden, en al helemaal niet door Mario en Javier. Door die onverbiddelijke houding zijn die twee hun vader gaan beschouwen als een ‘oude lul’, een vent van niets, iemand die louter en alleen voor zichzelf leeft. Het feit dat hij hun moeder heeft laten zitten voor een veel jongere vrouw met wie hij een kind heeft dat wél op zijn aandacht en affectie mag rekenen, maakt de situatie nog complexer. Neem daarbij de mentale staat van die moeder, die in een volstrekt eigen universum leeft waarin ze voortdurend de stemmen van een alwetend koor hoort (hier komen de Griekse tragedies om de hoek kijken), en het is wachten op het moment waarop de boel ontploft.
González vertelt zijn verhaal vanuit wisselende perspectieven, waarin niet enkel de protagonisten een hoofdrol opeisen, maar ook de natuur (het strand, de zee en de storm), sommige vakantiegangers en dorpsbewoners en het imaginaire Griekse koor in het hoofd van de moeder geregeld hun plaats opeisen. Doorgaans verloopt die afwisselende inbreng vrij chronologisch. In het geval van de moeder is er echter sprake van wat je gerust een stream of unconsciousness zou kunnen noemen waar vaak geen touw aan vast te knopen lijkt. Die vertelstijl én de situering van het belangrijkste deel van de roman roepen onwillekeurig associaties op met een aantal grote romans uit de wereldliteratuur. Faulkner gluurt naar binnen, het magisch-realisme van Márquez loert meer dan eens om de hoek en Hemingways ‘De oude man en de zee’ dringt zich ook meermaals op, al is dat inhoudelijk een volledig ander verhaal.
Die vermenging van verschillende elementen maakt van ‘Ontij’ een behoorlijk vol boek, maar González slaagt er toch in de aandacht van de lezer vast te houden. Dat komt vooral door de voortdurend aanwezige dreiging tussen vader en zonen, maar ook door de latente spanning tussen die zonen die op een cruciaal moment in de roman zowel náást als tegenóver elkaar komen te staan, als een schaduw van de bekendste broederstrijd uit de overlevering, maar dan zonder dezelfde fatale gevolgen. Al is aan het einde van ‘Ontij’ niemand nog dezelfde persoon als aan het begin van deze geschiedenis. Daarvoor is de storm te zeer tekeer gegaan in de hoofden en de zielen van González personages.
2

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Martin Overheul