Een diverse mix van sciencefiction en alternatieve universa

Met 'Obelisk' levert Stephen Baxter een bundel met 17 verhalen af. Sommige van de verhalen spelen zich af in het universum waar zich ook zijn boeken 'Proxima' en 'Ultima' afspelen. Een aantal hiervan dateren van voor deze boeken en werden speciaal voor de bundel aangepast zodat ze perfect binnen de verhaallijn van deze boeken passen. Baxter is lid van een adviescommissie voor SETI en het is dan ook niet verwonderlijk dat de zoektocht naar buitenaards leven ook een belangrijk thema vormt dat in meerdere verhalen terugkomt. Toch is dit een heel divers boek. In tegenstelling tot wat de titel laat vermoeden, is het niet allemaal sciencefiction wat de klok slaat.

Het boek is onderverdeeld in vier delen: 'Proxima-ultima', 'Other yesterdays', 'Other todays' en 'Other Tomorrows'. Het eerste deel bevat vier verhalen en dat zijn deze die - zoals door de titel wel duidelijk is - spelen in het universum van 'Proxima' en 'Ultima'. Drie van de vier verhalen spelen zich af op Mars en eentje op de aarde. Het hoogtepunt van dit deel is 'Obelisk', tevens het titelverhaal, waarin Martianen besluiten om een Obelisk te bouwen die zo hoog is dat hij alles wat de aardlingen ooit gebouwd hebben, overstijgt. De Martianen, voor alle duidelijkheid, zijn gewone mensen die veroordeeld zijn tot een leven op Mars. Geen van de vier verhalen is echt overtuigend goed, en 'Escape from Eden' is zelfs ronduit flauw. Ze nodigen niet echt uit om 'Proxima' en 'Ultima' te gaan lezen en dat is voor de schrijver natuurlijk een gemiste kans.

Deel twee, 'Other yesterdays', bevat zes verhalen die zich op aarde afspelen in het verleden. Dat verleden ligt niet zo heel ver achter ons, meestal begin twintigste eeuw ergens, en wat ze allemaal gemeen hebben is dat ze zich afspelen in een alternatieve wereld waarin een belangrijke gebeurtenis net niet gebeurd is. In een van de verhalen valt het Romeinse Rijk bijvoorbeeld niet, en in een ander verhaal ontdekte Columbus Amerika niet waardoor de Inca's niet uitstierven en de belangrijkste wereldmacht worden. Eén verhaal wijkt af en dat is 'Mars Abides' dat zich op Mars afspeelt. Het past nochtans wel in die sfeer van alternatieve geschiedenissen. Een groep pioniers koloniseert Mars met de bedoeling voorbereidingen te treffen voor verdere aanwezigheid van mensen op deze planeet. Maar dan breekt op aarde aan allesverwoestende kernoorlog uit en zijn ze genoodzaakt de rest van hun leven op een dode planeet door te brengen. Dit verhaal is meteen ook het beste van dit deel.

'Other todays' vervolgens, bevat twee verhalen die zich toch niet vandaag afspelen, ook al lijkt de titel dat te suggereren. Het speelt zich af in een zeer nabije toekomst. 'The Pevatron Rats' is ingenieus en een van de hoogtepunten van dit boek. In dit verhaal zorgt een nieuwe ontwikkeling - de pevatron geheten en bedoeld om enorme hoeveelheden energie op te wekken - ervoor dat ratten geboren worden die zich naar het verleden kunnen transporteren bij gevaar. Niet heel ver terug, maar wel genoeg om ongrijpbaar te worden, waardoor ze zich exponentieel gaan voortplanten en de aarde vanuit het verleden overspoelen.

'Other tomorrows' bevat nog eens vijf verhalen die zich afspelen in het nu en de toekomst. Ze hebben alle vijf te maken met ruimtereizen, signalen uit de ruimte, enz. Dit deel heeft de twijfelachtige eer om ook het slechtste verhaal uit de bundel te bevatten, wat 'Artefacts' is. Maar het sluit het boek ook af met een hoogtepunt. 'Starcall' is het verhaal van een AI die de ruimte in wordt gestuurd op weg naar Alpha Centauri. De reis zal een mensenleven lang duren en de vijfjarige Paul Freeman is een van de 378 kinderen die om de tien jaar een boodschap naar de AI mag zenden. Aan de hand van de tienjaarlijkse boodschappen krijgen we een overzicht van hoe de aarde verandert als gevolg van de klimaatopwarming, en hoe ruimteprogramma's allemaal stopgezet en zelfs verboden worden. Aan het eind van zijn leven is Paul nog de enige die een tienjaarlijkse boodschap stuurt naar de AI. Het is jammer dat niet elk verhaal van dit kaliber is.

Van de 17 verhalen kregen er twee slechts 1 ster en ook twee verhalen zijn niet meer dan 2 sterren waard. Alle andere verhalen zijn goed tot uitstekend: vier keer 3 sterren, zes keer 4 sterren en drie keer 5 sterren.