Pionierswerk

Het is 1949, en op aarde leven ongeveer 2 miljard mensen. Een ervan is Joseph Schwartz, sinds kort gepensioneerd en klaar om de laatste fase van zijn leven te genieten van zijn vrouw, 2 dochters en kleinkind. Helaas komt daar echter niets van in huis. Als gevolg van een uit de hand gelopen experiment wordt Schwartz, slechts een onschuldige voorbijganger, geraakt door een nucleaire straal uit een laboratorium. Hij wordt hierdoor vele duizenden jaren ver de toekomst in gekatapulteerd en komt terecht in de buurt van Chica. Chica is het Chicago van de toekomst. In deze toekomst is de aarde grotendeels onbewoonbaar als gevolg van radioactiviteit. Nog slechts 20 miljoen inwoners telt de planeet. Binnen een totaal van ondertussen 500 quadriljoen mensen op miljoenen planeten in de Melkweg is de aarde nog slecht een onbetekenend kiezelsteentje aan het firmament, een "pebble in the sky". Om de schaarse bewoonbare oppervlakte onder controle te houden, zijn mensen verplicht om zich rond hun zestigste verjaardag te laten euthanaseren. Zo komt Schwartz terecht in het laboratorium van dr. Shekt. Omdat hij de taal niet begrijpt en in de ogen van de bewoners achterlijk lijkt, wordt hij behandeld met een geheime nieuwe uitvinding, de Synapsifier. Het toestel stimuleert het brein en behoort de mensen een pak slimmer te maken. Schwartz doorstaat die behandeling zeer goed en hij wordt niet alleen een pak slimmer, maar blijkt ook in staat om de gedachten van mensen te lezen. En hij ontdekt een samenzwering die erop gericht is om de mensheid buiten de aarde uit te roeien en aarde opnieuw het centrum van de mensheid te maken...

De plot was ongetwijfeld origineel in 1950, toen het boek voor het eerst verscheen. Nu is dat al lang niet meer het geval. Dit mogen we dit boek uiteraard niet aanrekenen. Integendeel, het is eerder een verdienste. Een slecht idee zou immers nooit zo vaak gekopieerd zijn geworden. Pluspunten voor het boek dus. Het is pionierswerk.

Dit boek is het eerste dat Asimov publiceerde maar chronologisch is het het laatste van de drie in de reeks Galactic Empire. Het is nog steeds prima leesbaar, net zoals dat het geval was met "The currents of space". Asimov had in 1950 nooit kunnen voorzien hoe snel de toekomst zou veranderen en daarom zijn sommige van zijn toekomstideeën niet relevant meer, maar ondanks dat blijft er nog steeds een heel sterk verhaal over.

Asimov is goed in de wetenschappelijke en logische kant van het verhaal. Het menselijke aspect is iets minder overtuigend. In elk boek last hij ruimte in voor romantiek maar deze is helemaal niet overtuigend. Het verhaal vraagt ook helemaal geen romantische insteek om het beter te maken. Schwartz schijnt zijn vrouw, dochters en kleinkind bovendien ook niet te missen in deze voor hem nieuwe wereld, wat nogal ongeloofwaardig is. In latere boeken deed Asimov het op dat vlak stukken beter. "Pebble in the sky" toont bij momenten wel aan dat Asimov nog moest groeien als schrijver.

"Pebble in the sky" moet het niet hebben van actie. Asimovs boeken zijn allemaal van het zachtere type, waarin veel ruimte wordt gelaten voor praten en redeneren. Ook hier is dat zo, maar dat stoort geen moment. Liefhebbers van Asimov kennen zijn stijl en zullen na het lezen van "Pebble in the sky" niet ontgoocheld worden.