Het leven van pechvogels

“1793” laat zich zowel lezen als een historische roman als een thriller. Het beeld dat Niklas Natt och Dag van het achttiende eeuwse Stockholm schetst is bepaald niet rooskleurig. Het is een feodale samenleving waar alleen de adel een bevoorrecht leven leidt. De rest leeft in een grauwe armoe, waaruit niet te ontsnappen valt. De atmosfeer die over de stad hangt is dan ook bijzonder naargeestig en deprimerend.
De sfeer in “1793” is ontzettend duister en het is echt een vies boek. Maar vooral heel spannend. De personages zijn erg gelaagd, en wat ik ook knap vind: het is absoluut niet voorspelbaar. Alle hoofdpersonages zijn pechvogels. Eén van die pechvogels is Anna Stina. Zij is gedoemd tot een armoedig en miserabel leven. Haar poging zich daaraan te ontworstelen moet zij bekopen met een onterechte beschuldiging van hoererij. Een andere pechvogel heeft het nog slechter getroffen. Zijn gruwelijk verminkte lichaam, zonder armen en benen, tong en ogen, wordt in het water gevonden door Michael Cardell. Deze ex-soldaat verdient de kost als een soort uitsmijter. Cardell is het hulpje van Cecil Winge, die aan tering lijdt en op sterven na dood is. Cecil Winge is een rechtlijnige jurist. Op zijn, mogelijk laatste, speurtocht krijgt hij te maken met de God noch gebod kennende Zweedse elite, maar ook met ellendige sukkelaars die niet weten of ze de volgende dageraad nog zullen meemaken. En dan is er de jonge en naïeve aspirant arts Kristofer Blix die naar Stockholm is gekomen. Juist door zijn naïviteit komt hij echter in een situatie terecht die doet denken aan Dante’s inferno. Geen platte horror waarbij zomaar heel veel gruwelijk geweld aan de orde komt (ook al is daarvan hier meer dan voldoende aanwezig), maar een hele vileine psychologische horror. De daden waartoe hij door een geperverteerd individu wordt gedwongen worden over tientallen bladzijdes uitgesmeerd. Het is een grote verdienste van Niklas Natt och Dag dat hij de lezer gedurende dit deel zowel aan het boek weet te kluisteren als gevoelens van walging weet op te roepen. Het zijn twee verhaallijnen die een onthutsend beeld schetsen van een wereld die onherkenbaar is maar die evenwel niet eens zo ver achter ons ligt.
Na een start waarin het wennen was aan taal- en woordgebruik, word je als lezer meegesleept in een enerverende ‘oude’ nieuwe wereld. Het boek zorgt voor vele uren leesplezier, want het boek leest niet even vlot weg. Toch was het voor mij moeilijk om het even weg te leggen, want het is zo boeiend dat je wilt weten hoe het verder gaat.