Het verhaal van een bijzondere vriendschap

Het verhaal, dat door baron Alexander vonWrangel wordt verteld, speelt zich af tegen de achtergrond van het door verveling bepaalde provincieleven in Siberië. Vanaf hun eerste ontmoeting ontwikkelt zich tussen de baron en de balling Dostojevski een hechte band. Ze zijn zielsverwanten in een primitieve wereld, ver van de beschaving van Sint-Petersburg en Moskou verwijderd. Die band wordt nog sterker wanneer Wrangel zich begint in te zetten voor Dostojevski’s eerherstel en er ook voor zorgt dat de schrijver de ‘liefde van zijn leven’, de grillige, getrouwde Maria Isajeva, in het geheim kan ontmoeten.
Jan Brokken geeft rake karaktertekeningen. We leren Alexander von Wrangel kennen als een man die deugt. Niet alleen is hij een idealistische ambtenaar die tegen corruptie en middeleeuwse wetgeving strijdt maar hij ijvert ook onafgebroken voor de vrijlating van zijn vriend. Dostojevski leer je kennen als een bescheiden ziel, die tegelijkertijd iets messiaans heeft, en bijna altijd een rechte rug toont. Alleen in de liefde is hij kwetsbaar.
Ook de Russische man-vrouwverhoudingen in de tweede helft van de 19e eeuw zijn raak getypeerd: de vrouwen flirten erop los, de mannen zijn egocentrisch. Voor de twintiger Wrangel is de liefde een spel. Dostojevski is daarentegen wanhopig serieus. Jaren later volgt bij Dostojevski de ontgoocheling. Dat blijkt als hij Alexander in een brief bekent met de verkeerde vrouw te zijn getrouwd. Deze constatering is misschien wel het wezenlijkste drama in dit boek, waarin Brokken een ontroerend beeld geeft van een bijzondere mannenvriendschap.
Voor het schrijven van deze roman deed Jan Brokken een uitgebreid bronnenonderzoek. Brieven, memoires en andere tijdsdocumenten kreeg hij aangeleverd door een Baltische nazaat van de baron. Omdat Alexander, de verteller-getuige, een bedachtzame, onderzoekende geest heeft en zijn eigen indrukken in vraag durft te stellen, stoort het niet dat het slechts de kijk is van één mens. Nergens krijg je het gevoel dat er met tunnelvisie naar de latere literaire grootheid wordt gekeken… integendeel! Ondanks de weinige dialogen blijft het een aantrekkelijk boek om door te lezen.